Videospeler inladen...

Opgefriste "Dulle Griet" geeft enkele geheimen prijs, maar niet allemaal

Het beroemde, mysterieuze schilderij “Dulle Griet” van Pieter Bruegel is gerestaureerd. Opvallend zijn de heldere kleuren, de diepte én de nieuwe datering.

Anderhalf jaar geleden werd “Dulle Griet” van de muur getild in het Antwerpse Museum Mayer van den Bergh en voor restauratie overgebracht naar het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) in Brussel. Volgend jaar is het namelijk Bruegeljaar, dan is de meester 450 jaar geleden overleden.

Blauwgroene lucht

Voor en na zijn indrukwekkend verschillend. Uit een duister landschap onder een donkerrode lucht met bruine toetsen is “Dulle Griet” tevoorschijn gekomen in de originele kleurenpracht. Vooral de blauwe en groene hemelpartijen zijn verrassend. De herwonnen helderheid zorgt ook voor een nieuwe dieptewerking: de ontzagwekkende "Dulle Griet" op het voorplan steekt beter af tegen het landschap. Ook details die tevoren onzichtbaar waren, springen in het oog: een speelgoedbeer of de details van de helmen.

Ik schrik er zelf van, hoe het coloriet nu pas tot uiting komt. Het schilderij is eclatant helder.

Rita Van Dooren - Museum Mayer van den Bergh

"Vroeger was het schilderij zo donker, dat je er met je neus moest op staan om details te kunnen zien. Nu heb je de neiging om achteruit te stappen, om het geheel te overschouwen," zegt Rita Van Dooren, collectiebeheerder van het Museum Mayer van den Bergh. Vergelijk voor en na op de foto's hier onder:

Met geavanceerde beeldvormingstechnieken werd “Dulle Griet” eerst doorgelicht en bestudeerd door een multidisciplinair team. Daarna zijn latere overschilderingen en vernislagen weggepoetst en werd het schilderij in ere hersteld.

Ontdekkingen

De schoonmaak en restauratie leverde ook nieuwe inzichten op. “Dulle Griet” dateert niet van 1561, zoals eerst was aangenomen, maar van 1563, het jaar waarin Pieter Bruegel trouwde en van Antwerpen naar Brussel verhuisde. Het blijft dan ook een open vraag waar hij “Dulle Griet” schilderde: in Antwerpen of in Brussel?

Nog opmerkelijk: Bruegel schreef het woord “dul” (boos) niet op het paneel. Het blijken gewoon lusvormige inscripties te zijn, die mogelijk toevallig zijn aangebracht in de verflaag. De naam “Dulle Griet” komt voor het eerst voor in het "Schilder-Boeck" van Karel van Mander, begin 17e eeuw: “oock een dulle Griet, die een roof voor de Helle doet”

Mysterie blijft

De restauratie geeft dus enkele geheimen prijs, maar biedt geen antwoord op de vraag van één miljoen: wie was die “Dulle Griet”? Geen reuzin wellicht, zegt Rita Van Dooren, want de verhoudingen kloppen. Ze staat gewoon vooraan op het schilderij bovenop een heuvel. Ze loopt weg van een brandende stad, beladen met geplunderd goed. Ze loopt ook weg van de hel. Mogelijk gaat het om een omkering van de tegenstelling vrouwelijk-mannelijk. Waar "Dulle Griet" eruitziet als een krijger, houdt een verkwistende mannelijke reus, elders op het schilderij, een pollepel vast.

Als kenner of als bezoeker krijg je telkens nieuwe vragen: dit schilderij blijft fascineren

Rita Van Dooren - Museum Mayer van den Bergh

Via Wenen weer naar Antwerpen

Pieter Bruegel de Oude werd geboren tussen 1525 en 1530, mogelijk in Breda. Zijn sterfdatum en -plek is wel zeker: 9 september 1569 in Brussel, volgend jaar dus 450 jaar geleden. “Dulle Griet” reist nu naar het Kunsthistorisches Museum in Wenen, waar eind deze maand een grote Bruegel-overzichtstentoonstelling opent. In het voorjaar van 2019 keert het schilderij dan terug naar het Museum Mayer van den Bergh in Antwerpen, als een van de Topstukken van ons erfgoed. De beroemde helleveeg werd overigens ook vereeuwigd in het album "De Dulle Griet" van Suske en Wiske, uit 1966.

Bekijk hier het verslag uit "Het Journaal"

Videospeler inladen...

Meest gelezen