Er is nogal wat eensgezindheid tussen VS-president Donald Trump en zijn Poolse collega Andrzej Duda.
Copyright 2017 The Associated Press. All rights reserved.

Trump haalt banden met Polen aan: een rondje EU-pesten of zijn er parallellen?

Straks is de Poolse president Andrzej Duda te gast bij zijn Amerikaanse tegenhanger Donald Trump in het Witte Huis. De recht-populistische Duda kan het goed vinden met Trump en tegelijk is Polen ook een van de minst gekende, maar wel belangrijke landen in de Europese Unie.

Het is niet de eerste keer dat Trump en Duda elkaar ontmoeten. Dat deden ze al tijdens NAVO-toppen en vorig jaar was Trump al eens te gast in Warschau. De twee leiders konden het telkens goed met elkaar vinden en maakten al eens grapjes op "fake news" en "losgeslagen media".

Dat laatste onderwerp ligt ook sterk bij de rechts-populistische partij "Recht en Rechtvaardigheid" van Duda die sinds 2015 aan de macht is in Polen. Sindsdien heeft die partij een aantal omstreden hervormingen doorgevoerd waardoor de onafhankelijkheid van lagere rechtbanken en zelfs leden van het Hooggerechtshof tegenover de politiek uitgehold worden. Ook heeft de regering haar invloed versterkt op de staatsmedia.

Dat heeft tot heel wat straatprotest geleid bij de liberale en linkse oppositie, maar behalve hier en daar wat scherpe kantjes afvijlen, heeft de regering het been stijf gehouden en de hervormingen doorgedramd.

Op ramkoers met de EU-instellingen

Het muilkorven van gerecht en media heeft ook het ongenoegen opgewekt van de Europese Unie. In zoverre zelfs dat die procedures gestart is tegen Polen bij het Europees Hof van Justititie in Luxemburg. De Europese Commissie vreest dat -net zoals veel Poolse burgers- de democratie in Polen uitgehold wordt, dat de persvrijheid er beknot wordt en dat de rechtbanken aan de leiband van de rechts-populistische regering worden gelegd.

De EU dreigt zelfs met concrete sancties: zo overweegt de Commissie om Polen het stemrecht in de EU te ontzeggen en zou Warschau in de volgende begroting erg veel ontwikkelingssteun vanuit Europa kunnen mislopen. Polen is de grootste ontvanger van Europese fondsen in de Unie en een deel van de bloeiende economische ontwikkeling van het voorbije decennium is daarop gebaseerd.

Nu zal dat zo'n vaart niet lopen. Om het Poolse stemrecht op te schorten is -op Polen zelf na- unanimiteit nodig bij de EU-leiders en zeker het Hongarije van de gelijkgezinde premier Viktor Orban zal tegenstemmen, al was het maar omdat Boedapest ook dat soort sancties riskeert.  Veroordelingen door het Europees Hof van Justitie kunnen echter niet door politici tegengehouden worden zouden wel degelijk voelbaar zijn. Bovendien staat de zloty, de Poolse munt, telkens onder druk als er straatprotest in Polen is of als het land opnieuw kritiek van de EU over zich heen krijgt.

De Poolse koning Jan Sobieski behoedde Centraal-Europa in 1683 voor een Turkse invasie in de slag bij Wenen. (Nationaal Museum van Warschau).

"Wir schaffen dass nicht""

Over oceaan en continent heen liggen Trump en Duda dus ideologisch wel wat in hetzelfde mandje en dat blijkt vooral in het Poolse standpunt over vluchtelingen en migranten. Warschau wil er geen en zeker geen uit moslimlanden, want die zouden "het historisch katholieke karakter van Polen" ondermijnen. De Polen herinneren zich dat hun "gevleugelde huzaren" op 12 september 1683 het beleg van Wenen gebroken hebben, de laatste grote aanval van de Turks-Ottomaanse moslims tegen Europa. Ook andere landen in Centraal- en Oost-Europa zoals Hongarije, Tsjechië, Slovakije en Roemenië weigeren om migranten op te nemen zoals nochtans voorgeschreven is door de Europese Commissie "om hun christelijke identiteit te beschermen".

Polen voelt zich echter vooral bedreigd door de oostelijke buur en vroegere overheerser Rusland en de nauwere banden die Trump met Moskou nastreeft, zijn een bron van onrust in Warschau. Daarom heeft Polen belang bij een sterke NAVO -waarvan het lid is- en de Polen kijken dan vooral ook uit naar het optrekken van het aantal Amerikaanse troepen in het oosten van Europa om eventuele agressie of druk vanuit Rusland op te vangen. Op dat vlak wil Duda vooral garanties van president Trump.  

Tenslotte blijft Polen met net geen 40 miljoen inwoners een van de grote landen van de EU en een economisch "power house" in het oosten van de Unie. Het zijn die inwoners die bij de volgende verkiezingen kunnen beslissen of ze de plooien met de EU gladstrijken of een stoorzender op de oostflank blijven. Want Polen -dat net 100 jaar geleden onafhankelijk werd na eeuwen van verdeling en bezetting- heeft ook Europa nodig.

Meest gelezen