Waterstand van Rijn in Kaub te laag voor meeste schepen: "Risico om vast te lopen is te groot"
Het waterpeil van de Rijn ter hoogte van het kritieke punt in Kaub is vanmorgen gezakt tot 36 centimeter: te laag voor het meeste scheepvaartverkeer. De knip tussen de Boven- en Beneden-Rijn lijkt daarmee grotendeels een feit. "De schepen die wel nog kunnen varen, kunnen heel weinig lading meenemen", klinkt het. En beterschap is niet meteen in zicht.
Het dorpje Kaub tussen Koblenz en Wiesbaden is het kritieke punt voor de Midden-Rijn. Zodra het waterpeil daar te laag staat, is scheepvaartverkeer tussen de Boven- en Beneden-Rijn nauwelijks nog mogelijk. Het waterpeil in Kaub is namelijk relatief het laagst en wordt daarom voor dat stuk van de Rijn als referentie voor de binnenvaart gebruikt.
De laatste dagen gaat het waterpeil in Kaub pijlsnel naar beneden. Vanmorgen vroeg stond het peil op 36 centimeter. Om 13 uur was lichtjes toegenomen tot 37 centimeter, maar volgens de voorspellingen gaat het vanaf morgen weer zakken. Dat wil voor alle duidelijkheid niet zeggen dat het water maar 37 centimeter diep is. Het nulpunt ligt nog een stuk boven de bodem van de rivier. De waterstand op een locatie geeft een referentiewaarde voor die plaats weer.
De lage waterstand heeft een grote impact op het binnenvaartverkeer. "Een gewoon binnenschip kan nu niet meer de volledige Rijn afvaren", legt Transporteconoom Christa Sys (UAntwerpen) uit aan VRT NWS. "Eventueel kan een schipper met een lagere capaciteit varen, maar hoe meer het water zakt, hoe minder cargo er kan worden meegenomen. Er zijn nu al 3 à 4 schepen nodig voor eenzelfde hoeveelheid goederen. Op een bepaald moment is dat niet meer rendabel."
Er zijn nu al 3 à 4 schepen nodig voor eenzelfde hoeveelheid goederen. Op een bepaald moment is dat niet meer rendabel
36 centimeter is te laag voor de meeste schepen, zegt ook Gisèle Maes, voorzitter Kenniscentrum Binnenvaart Vlaanderen en afgevaardigd bestuurder van de binnenvaartrederij Victrol aan onze redactie. "Degene die wel nog kunnen varen kunnen heel weinig meenemen", legt ze uit. Voor sommige schepen is hun diepgang ongeladen al te diep.
Het is voor alle duidelijkheid niet zo dat de volledige Rijn onbevaarbaar is. Er is voor de meeste schepen nu wel een knip tussen de Beneden- en Boven-Rijn. "Heel wat binnenschippers nemen geen vrachten meer aan voorbij Kaub", legt Sys uit. "Het risico om vast te lopen is te groot. We willen geen Suezkanaalincident in de binnenvaart dat alles blokkeert."
Belangrijke levensader
De Rijn is een belangrijke levensader voor de Duitse (en de Europese) economie. Vorig jaar werden 200 miljoen ton goederen en grondstoffen vervoerd via de Rijn. Het gaat vooral om kolen en gas, uitgerekend in de huidige energiecrisis zo belangrijk, en ook om ertsen, grondstoffen voor de chemische industrie, landbouwproducten, granen en containers.
De overslag is zo groot dat die volgens Maes niet kan overgenomen worden door andere transportvormen. "Trucks of zelfs het spoor kunnen dit niet opvangen", legt ze uit. "Daar is onvoldoende capaciteit voor."
Nog geen beterschap in zicht
Beterschap is momenteel nog niet in zicht. Het Duitse agentschap dat de waterstanden (WSV) voorspelt, verwacht dat het peil in Kaub de komende dagen nog gaat zakken tot onder de 30 cm. Dan komt het historische minimum van 25 centimeter uit 2018 dichtbij. Al dateert dat record wel uit de winter. "Het is heel uitzonderlijk dat dit in volle zomer gebeurt", zegt Sys.
"Laag waterpeil is normaal eerder iets voor november", gaat de transporteconoom voort. "Dan is er ook meer kans dat het terug gaat regenen. Als het morgen regent, gaat dat niet meteen de situatie veranderen. Er wordt verwacht dat het tot midden september kan duren voordat de situatie normaliseert."
Met één extra sluis op de juiste locatie kan dit probleem opgelost worden
De sector zelf staat intussen niet stil. Nieuwe schepen hebben zowel geladen als ongeladen minder diepgang, die kunnen vaak bij de huidige omstandigheden wel nog varen. Alleen is dat geen oplossing op de korte termijn. "Schepen gaan 50 jaar mee", zegt Maes daarover. "Die kosten miljoenen euro's per schip. We kunnen niet meteen de hele vloot vervangen. Het gaat om vele duizenden schepen."
Er is volgens Maes wel een andere mogelijkheid op lange termijn: "Met één extra sluis op de juiste locatie kan dit probleem opgelost worden. Er valt genoeg regen (red. op jaarbasis), maar we houden het niet genoeg vast. Met een sluis kun je het waterniveau beter regelen." Volgens haar speelt de droogte bijvoorbeeld ook de Maas parten met weinig gevolgen voor het waterpeil. "De Maas is grotendeel gekanaliseerd en er zijn sluizen."
De binnenvaartsector en de Duitse industrie vraagt al langer om zo’n "supersluis" te bouwen, maar krijgen veel tegenkanting uit ecologische hoek en van actiegroepen. Zo’n sluis - al dan niet met kanaliseren - zou volgens hen een te grote impact hebben op de fauna en flora in en rond de Rijn.