Roger Vangheluwe: van populaire bisschop in Brugge naar paria in 'het verborgene'

Roger Vangheluwe wordt halfweg jaren 30 geboren in Roeselare, in West-Vlaanderen. Zowat 30 jaar later wordt hij er tot priester gewijd. Vanaf eind jaren 60 tot zijn benoeming tot bisschop in 1984 geeft hij les aan het Grootseminarie van Brugge.

Die benoeming is verrassend. Hij is op dat moment niet de gedoodverfde kandidaat om bisschop Emiel-Joseph Desmet op te volgen. "Het heeft mij, een jongen van simpele komaf die gewoon hard zijn best deed, sterk ontroerd", zegt hij daarover in een interview met Het Nieuwsblad. Vrij snel na zijn benoeming slaagt hij er zelfs in de paus naar ons land te krijgen.

Dat laatste legt zijn populariteit geen windeieren. Hij verkoopt tegelijk zichzelf als een bisschop van de gewone mensen. 25 jaar lang is hij zeer geliefd in zijn bisdom en ver daarbuiten. "Hij is geen kerkdienaar in een ivoren toren, maar een echte volksvriend", stippen zijn buren aan ergens begin 2010 in Het Laatste Nieuws. "Hij is altijd vriendelijk en begeesterend."

Vangheluwe schuwt de media niet en gaat moeilijke onderwerpen niet uit de weg. Het levert hem al snel een stempel van "progressief" op. Zo houdt hij - tegen de wil van Rome in - een pleidooi voor een grotere rol voor vrouwen in de kerk. Al wordt hij al even snel door datzelfde Rome teruggefloten.

Over homoseksualiteit houdt hij er conservatievere opvattingen op na. "Dit is niet de natuurlijke houding zoals God de mens heeft bedacht", zegt hij daarover in Terzake. Al is er voor hem in de kerk zeker plaats voor holebi's, net als voor mensen die een scheiding achter de rug hebben.

Hij spreekt zich ook uit tegen kindermisbruik in de kerk. Hij lijkt het zelfs op te nemen voor de slachtoffers. "Overal horen we van priesters die kinderen hebben misbruikt. Het is vreselijk wat allemaal aan het licht komt en het doet ons enorm pijn", schrijft hij in een column die enkele dagen voor zijn ontslag verschijnt.

Die woorden van Vangheluwe hebben nu een wrange nasmaak, maar op dat moment heeft de buitenwereld nog geen weet van het dubbelleven van de man. In februari 2010 wordt zijn jubileum als bisschop van Brugge zelfs nog met veel luister gevierd in een bomvolle Sint-Salvatorskathedraal.

Een kwarteeuw bisschop is weinigen gegeven. Toenmalig paus Benedictus XVI geeft hem zelfs zijn pauselijke zegen. 2 jaar later zou Vangheluwe normaal met pensioen gaan. Zover komt het dus niet. Al lijkt er bij zijn jubileum nog geen vuiltje aan de lucht. In interviews gaat het vooral over zijn hobby's en snoepgewoontes.

"Naar aanleiding van mijn jubileum werd voorgesteld om een praline uit te brengen, maar ik heb dat afgewimpeld", zegt hij aan de Krant van West-Vlaanderen. "Ik denk dat er te veel mensen zijn die te graag eens in mijn gezicht willen bijten", klinkt het lachend.

Enkele maanden later zullen weinig mensen nog met smaak een praline van Vangheluwe willen verorberen. In het voorjaar van 2010 breekt het schandaal rond de bisschop helemaal los.

Vangheluwe blijkt jarenlang een minderjarig neefje seksueel te hebben misbruikt. Het misbruik begon voor hij bisschop was, maar ging ook daarna nog door.

De zaak-Vangheluwe vormt het begin van de zogenoemde "Operatie kelk", een grootschalig onderzoek naar seksueel misbruik binnen de kerk.

Vangheluwe neemt ontslag en trekt zich terug uit het publieke leven. Eerst trekt hij naar de abdij van Westvleteren, maar al snel verhuist hij naar een abdij in de Loirestreek in Frankrijk. Daar verblijft hij in het zogenoemde 'verborgene'. Hij mag zich niet in het publiek tonen en hij mag ook geen eucharistievieringen meer leiden.

In een onthullend interview met het toenmalige VT4 spreekt Vangheluwe voor het eerst vanuit 'het verborgene'. Hij geeft erin toe dat er zelfs nog een ander neefje is waaraan hij zich heeft vergrepen.

Tegelijk minimaliseert hij het jarenlange misbruik. "Ik heb helemaal niet de indruk dat ik een pedofiel ben", zegt hij. "Het was een beetje een 'relatietje'. Ik had niet de indruk dat mijn neef er tegen opzag, integendeel."

Het land staat op z'n kop. Overal wordt verbolgen gereageerd. Toch verandert er uiteindelijk bitter weinig. Ondanks alles behoudt Vangheluwe de titel van priester én bisschop. Kerkrechtelijk kan daar blijkbaar weinig tegen ondernomen worden. In de loop van de jaren heeft hij steeds geweigerd zelf afstand te doen van zijn titels.

Door de moedige getuigenis van zijn neef Mark Vangheluwe in het VRT-Canvasprogramma 'Godvergeten' begint er stilaan wat te bewegen. Tegelijk is er opnieuw de beschuldiging dat de kerk 12 jaar geleden te weinig deed.

Zo is er een bandopname van een bemiddelingsgesprek tussen de neef, de bisschop en kardinaal Godfried Danneels. Danneels lijkt de hele zaak vooral te willen toedekken. Het schetst een ontluisterend beeld van hoe de kerk op dat ogenblik met slachtoffers omgaat.

Naar aanleiding van de getuigenis van Mark trekt de huidige bisschop Johan Bonny naar 'het verborgene' om met Roger Vangheluwe te praten. Vangheluwe schrijft onder druk van Bonny een brief naar de paus om afstand te nemen van zijn titels.

Maandenlang komt er geen nieuws over de brief. Het is niet helemaal duidelijk of het zelfs die brief is die de doorslag heeft gegeven. Volgens de pauselijke nuntius besloot de nuntiatuur begin maart het voorstel om hem te ontslaan uit de klerikale staat over te maken aan het Vaticaan.

Op 11 maart willigde paus Franciscus het verzoek in en beval hij dat de voorgestelde straf zou worden opgelegd. De paus ontneemt hem zijn 'klerikale status'. Concreet is Vangheluwe nu vrij om te gaan en te staan waar hij wil. Alle andere rechten als priester en bisschop is hij verloren.