Copyright 2016 The Associated Press. All rights reserved. This material may not be published, broadcast, rewritten or redistribu

Amateursporters in DDR gebruikt als proefkonijn voor doping: "Ik voel me misbruikt"

Dat doping in Oost-Duitsland een door de staat gesteund middel was voor sportprestaties ter meerdere eer en glorie van diezelfde staat, dat is niet nieuw. Maar dat daarvoor ook amateursporters, hobbyisten, als proefkonijn werden gebruikt, dat wel. Een documentaire van de ARD doet het verhaal uit de doeken.

"Als ik er nu op terugkijk, dan verwondert het me waarom ik zo lang als proefkonijn heb gediend, dit waren echt testen op mensen. Ik voel me misbruikt." Aan het woord is Hans-Albrecht Kühne (69), in de documentaire "Proeven op mensen: geheime experimenten in de DDR-sport" van ARD-Sportschau. 

Na een blessure was afstandsloper Kühne afgeschreven voor topsport, maar omdat hij wilde blijven lopen, kwam hij in contact met Hermann Buhl, een sportarts die in Leipzig de onderzoeksgroep Lichaamscultuur en Sport (FKS) leidde. Buhl begeleidde hem, gaf hem trainingsschema’s en won zijn vertrouwen. 

Drie jaar lang was Kühne lid van een geheim programma, Staatsplanthema 14.25. "Geleidelijk nam hij me gevangen", vertelt Kühne. Het begon met infusen waar officieel druivensuiker in zat, "later kreeg ik infusen met vitaminen, eiwitten of penicilline, al heb ik nooit geweten wat er echt in zat", aldus Kühne. Naast de inspuitingen behoorden heel pijnlijke biopsieën van de spieren of de lever tot het programma, om onderzoek te doen naar stofwisseling. 

Druivensuiker kreeg Kühne zeker niet ingespoten in 1976. Toen hij wilde weten welke ampul arts Buhl uit "de geheime kast" haalde, zei die "dat staat er toch op". Het bleek Turinabol Depot te zijn, een anabole steroïde. Uit het dagboek dat Kühne van die tijd bijhield -wat absoluut verboden was- blijkt dat hij in een half jaar tijd vier keer de toegelaten dosis ingespoten kreeg. Volgens zijn eigen notities blijkt hij ook nog een andere steroïde, STS 648, te hebben gekregen. De verpleegster aan wie hij het vroeg, bleek nog nooit van het middel gehoord te hebben. Niet verwonderlijk, want het was niet toegelaten en nog niet volledig klinisch onderzocht, het werd "direct op de sporters getest", aldus Kühne. 

Colakleurig ejaculaat

De reeks inentingen bleven niet zonder pijnlijke bijwerkingen. "In 1976 had ik veel pijn. Ik kon niet staan, gaan of liggen", vertelt Kühne. "Mijn testikels waren gezwollen en mijn ejaculaat zag eruit als cola." Na de tweede reeks van die inentingen belandde Kühne in het universitaire ziekenhuis, maar aan de professoren durfde hij niet te vertellen welke producten hij van het geheime programma had gekregen. 

Het bleef niet bij fysieke gevolgen, ook psychologisch hadden de inentingen grote impact. "Het leek wel of ik gedrogeerd was, of ik liep onder invloed van alcohol. Ik kon lopen, maar ik wist niet meer hoe ik de knop moest omdraaien om te stoppen, zoals een machine. Tegelijkertijd voelde ik me van mezelf vervreemd. Plots was ik depressief en had zelfmoordgedachten." Toen Kühne aan Buhl vertelde dat hij wel kon blijven lopen, verraadde diens reactie dat Kühne het proefkonijn was voor het grote dopingproject, dat hij onderdeel was van een experiment. "Hij vond het ongelooflijk waardevol voor de topatleten. Dat kon tot gigantische successen leiden voor de marathonlopers."

Zijn arts dacht dat marathonloper Waldermar Cierpinski er wel eens van kon profiteren vertelt Kühne nog. En zie, Cierpinski won op de Olympische Spelen van Montreal (1976) en van Moskou (1980) goud voor de DDR op de marathon. Op vragen van de reportagemakers wilde Cierpinski niet reageren.

Profiteerde Cierpinski van het dopingprogramma bij de amateurs? Hij won goud op de Spelen van 1976, de Belg Karel Lismont staat ook op de foto, hij won toen brons.
BELGA

Geen alleenstaand geval

Dat de DDR systematisch atleten dopeerde, is lang geen nieuws meer, maar dat het amateurs gebruikte als testpersonen, wel. "We zijn als testpiloten onbekend, maar dit moet worden uitgesproken", zegt Kühne. 

Dat hij niet de enige is die zulke experimenten heeft ondergaan -een andere  langeafstandsloper en zwemmer zitten ook in de documentaire-  blijkt ook uit een gerechtelijk document dat de makers konden inkijken. In dat document laat Manfred Höppner, de organisator van het hele dopingsysteem in de DDR, optekenen: "De trainers waren terecht van mening dat het gebruik van nieuwe dopingmiddelen te risicovol was. Daarom heeft het FKS dan testpersonen gezocht (…) bij de amateursporters."

Anne Drescher die voor de deelstaat Mecklenburg-Vorpommern onderzoek doet naar de DDR, noemt het een systeem dat de mensenrechten schendt. Zij vermoedt dat er honderden mensen in de periode van begin jaren 70 tot het einde van de DDR in 1989 een gelijkaardige situatie hebben meegemaakt. 

De gevolgen van die experimenten voelt Hans-Albrecht Kühne tot op de dag van vandaag. Hij lijdt onder depressies en door de biopsieën zijn de lymfen in zijn linkerbeen beschadigd. Nog zijn hele leven lang heeft hij daarvoor medische hulp nodig. 

Meest gelezen