Archieffoto ter illustratie
EPA

Avondklok, sluiting horeca tot volledige quarantaine: dit zijn de mogelijke opties om lokale coronahaarden te blussen

Welke maatregelen kunnen burgemeesters nemen om een lokale corona-uitbraak in hun gemeente aan te pakken? Daarvoor ligt een scenario klaar, nu we aan het begin van een tweede coronagolf lijken te staan. Bepaalde plaatsen isoleren, een avondklok instellen en winkels en horeca sluiten zijn enkele van de mogelijke opties die staan in een ontwerp van draaiboek. Al is niet iedereen overtuigd. "Het is een log en bureaucratisch instrument dat snel en efficiënt werken moeilijk maakt", zegt Christophe D'Haese, de burgemeester van Aalst in "De ochtend" op Radio 1.

Op het Overlegcomité tussen de verschillende regeringen gisteren stond de aanpak van de lokale coronahaarden hoog op de agenda. De coronacijfers groeien namelijk exponentieel, maar op dit moment gaat het nog om lokale besmettingshaarden in enkele steden en gemeenten.

Die lokale haarden blussen is nu een prioriteit. Bedoeling is dat de lokale overheden die plaatselijke besmettingsclusters op tijd moeten kunnen aanpakken met gerichte maatregelen. Zo'n lokale aanpak is nodig om een verdere verspreiding en een algemene lockdown te vermijden.

Voor burgemeesters ligt daarom een draaiboek "Lokale uitbraak COVID-19" klaar. Dat ontwerp moet wel nog goedgekeurd worden door de Nationale Veiligheidsraad morgen. Maar het is wel duidelijk welke opties er op tafel liggen voor de lokale besturen.

Wanneer spreken we over een lokale uitbraak?

Daarvoor zijn in het ontwerp van draaiboek een aantal alarmsignalen uitgewerkt. Het gaat dan onder meer over het aantal nieuwe besmettingen in vergelijking met het inwonersaantal van de gemeente en over hoeveel dagen het aantal nieuwe besmettingen in de gemeente al in stijgende lijn zit. Op dit moment gaan die knipperlichten in een aantal gemeenten overigens al af, onder meer in Antwerpen.

Het is niét de burgemeester die de knipperlichten zelf gaat moeten interpreteren om alarm te slaan. Die taak is weggelegd voor het Vlaamse Agentschap Zorg en Gezondheid. Al bestaat het risico dat het Agentschap al snel niet meer zal kunnen volgen wanneer er te veel lokale signalen zullen zijn. In dat geval zal Zorg en Gezondheid bepaalde clusters prioritair moeten onderzoeken.

Lees verder onder de foto van contactopspoorders:

Wanneer het Agentschap Zorg en Gezondheid inderdaad bevestigt dat er een lokale uitbraak is waarvoor lokale maatregelen nodig zijn, komt de burgemeester in actie. Al zitten we wel nog steeds in de federale fase: het lokale bestuur moet steeds overleg plegen met het Nationaal Crisiscentrum en kan dus niet zomaar een maatregel nemen. Bovendien is het de Federale Gezondheidsinspecteur die advies zal geven over de mogelijke maatregelen.

Welke maatregelen kan een burgemeester nemen?

Maar wat zijn nu de opties die een burgemeester zal hebben wanneer er een lokale uitbraak is? Het hangt ervan af waar die lokale uitbraak zich situeert.

Zo kan er een cluster zijn in een groot bedrijf, een school of een woonzorgcentrum waar er een eigen uitbraakplan is. Met andere woorden: een duidelijk afgelijnde plaats. Als het nodig is, kan de burgemeester de getroffen plaats "isoleren" en logistieke ondersteuning bieden. Wanneer er een uitbraak is in een jeugdkamp, dan moet dat kamp worden stopgezet. De lokale overheid kan dan logistiek bijspringen om die stopzetting snel te laten verlopen en de bevolking informeren.

Lastiger wordt het natuurlijk wanneer de uitbraak niet op een duidelijk afgelijnde plaats in de gemeente zit, maar in het openbare leven waar er geen specifiek uitbraakplan of medisch verantwoordelijk beschikbaar is. Denk bijvoorbeeld aan een bepaalde straat of woonblok. Dan staan er in de ontwerpversie van het draaiboek een aantal quarantainemaatregelen die de burgemeester kan nemen "in verhouding tot de aard en de omvang van de uitbraak".

Lees verder onder de foto:

Het gaat dan bijvoorbeeld over het verbieden van samenscholingen en het "expliciet handhaven" van de hygiënemaatregelen. Het lokale bestuur kan de betrokken zone ook afschermen waardoor er niemand meer binnen of buiten kan, tenzij voor essentiële verplaatsingen. Een avondklok behoort ook tot de opties, net als de horeca en niet-essentiële winkels sluiten of beperken, de sociale bubbels inperken en de mensen massaal testen.

Een volledige wijk of stad in quarantaine plaatsen, is ook een situatie waarmee rekening wordt gehouden in het ontwerp van het draaiboek. Al verduidelijkte federaal minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) gisteren na afloop van het Overlegcomité dat een lokale lockdown pas "de uiterste optie" is. 

D'Haese: "Log en bureaucratisch instrument"

De Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) is blij dat er eindelijk een draaiboek is. De burgemeester kan alleen ingrijpen in overleg met de federale overheid en de provinciegouverneur. 

"Dat moet natuurlijk op een snelle en vlotte manier kunnen", onderlijnt Nathalie Debast van de VVSG aan VRT NWS. "We willen niet in een logge structuur terechtkomen dat alles op de lange baan zou sturen. Het komt erop aan om snel te reageren. De inwoners of getroffen mensen verwachten dat ook."

Ook de burgemeester van Aalst, Christoph D'Haese (N-VA), vreest die logge structuur. "Als men aan crisisbestrijding wil doen, moet men snel kunnen ingrijpen", zegt hij in "De ochtend". "Dit draaiboek is een heel log en bureaucratisch instrument dat het moeilijk maakt om operationeel vooral snel, efficiënt en congruent te werken."

Dit draaiboek is een heel log en bureaucratisch instrument

Christophe D'Haese (N-VA), burgemeester van Aalst

D'Haese juicht op zich wel het draaiboek toe, omdat het volgens hem getuigt van een mentaliteitswijziging. "Waar men vroeger van bovenaf ordoneerde, ziet men nu terug de rol van de burgemeester die uiteindelijk het dichtst bij de bevolking staat", zegt hij daarover. "De rol van de burgemeester wordt als het ware in ere hersteld. Men ziet in dat hij vrij vlug maatregelen kan nemen."

Beluister hieronder het gesprek met D'Haese en lees daarna verder:

Michel Carlier, de waarnemend gouverneur van Limburg, denkt dat het draaiboek een aantal goede handvatten en praktijken levert aan de burgemeesters. "Maar ik betwijfel of dat voldoende gaat zijn", zegt hij in "De ochtend" op Radio 1. Carlier wil dat de lokale besturen nog meer betrokken worden. "Ook bij de opbouw van zo'n draaiboek. Neem de kennis van het lokale terrein mee in je crisisaanpak", zegt hij.

Zolang het over lokale uitbraken gaat, moet je dat lokaal houden

Michel Carlier, waarnemend gouverneur provincie Limburg

De burgemeester heeft volgens de gouverneur binnen het wettelijke kader de vrijheid om bepaalde beslissingen te nemen. "Weliswaar in overleg met de gouverneur en het federale niveau", zegt Carlier. "Zolang het over lokale uitbraken gaat, moet je dat lokaal houden. De burgemeesters zijn goed geplaatst om maatregelen te nemen."

Beluister hieronder het gesprek met Carlier in "De ochtend":

Meest gelezen