Wie liet de regering vallen? Partijen wijzen naar elkaar 

Wie heeft de regering doen vallen? Dat is bij deze politieke crisis niet zo duidelijk. Uiteraard heeft de premier de uiteindelijke beslissing gemaakt om naar de koning te stappen, maar de oppositie speelde daarbij een grote rol. SP.A, PS, Groen en Ecolo zouden alle vier een motie van wantrouwen steunen. Nochtans reikte de premier hen gisteren nog de hand, door voorstellen te doen die de groenen en de socialisten erg genegen zijn.

Maar volgens SP.A-voorzitter John Crombez waren die voorstellen "niet menens". Om zeker te zijn dat ze geen "kat in een zak kochten", wilden ze de premier "het voordeel van de twijfel geven". Met een motie van wantrouwen kreeg de premier 48 uur de tijd om verder duidelijkheid te bieden, luidt hun logica. "We wilden garanties", zegt voorzitster van Groen Meyrem Almaci. Was die duidelijkheid er voor donderdag gekomen, dan zou SP.A de motie nog ingetrokken hebben, zegt Crombez.

Volgens de linkse oppositie ligt de fout voor de val van de regering veeleer bij Open VLD. "Nog voor de motie was neergelegd, zei de Open VLD: we gaan gewoon door", verwijst John Crombez naar een cruciale tweet van liberaal voorzitster Gwendolyn Rutten, vlak na de speech van de premier. De “begroting en de jobsdeal” blijven “onze focus”, stond daarin. "De regeringspartijen stonden niet op één lijn", zegt ook Almaci. Was Open VLD dan niet op de hoogte van de voorstellen die de premier zou doen? 

Beluister hier het interview met John Crombez (SP.A) en Meyrem Almaci (Groen) in "De ochtend" op Radio 1:

Rutten was naar eigen zeggen wel op de hoogte van de voorstellen van de premier. En ook volgens Wouter Beke, voorzitter van CD&V, was alles overlegd "in de kern". Zij zagen in de speech van de premier vooral een oproep om samen te werken met het parlement: "De premier moest de steun vragen van het parlement, dat was afgesproken. Voor ons was vooral de begroting belangrijk", zegt Rutten.

"Wat nooit de bedoeling is geweest, is dat er een regering zou gemaakt worden op links." Die linkse partijen waren toch niet van plan om samen te werken, zegt Rutten, want ze kondigden 's ochtends al aan dat ze een motie van wantrouwen zouden indienen. De oppositie heeft zich "weinig verantwoordelijk" opgesteld, zegt Beke zelfs: "Ik begrijp de reacties van de oppositiepartijen niet. Ik weet wel dat Sinterklaas vorige week terug naar Spanje is vertrokken, maar blijkbaar is zijn Zwarte Piet wel gebleven." Blijkbaar kan er de dag na de val van de regering toch nog een mopje van af. 

Niet de liberalen hebben de samenwerking met het parlement opgeblazen, maar de fout ligt vooral bij N-VA, klinkt de logica bij de liberalen en CD&V. N-VA is "voor de tweede keer op rij" van gedacht veranderd, aldus Rutten. Een eerste keer over het migratiepact, dat N-VA eerst had goedgekeurd, en nu een tweede keer over de begroting: “Plots wilden ze een begroting die ze zelf hadden gemaakt, zelf hadden verdedigd en in commissie hadden getekend, niet meer goedkeuren."

N-VA legde dit weekend voorwaarden om de begroting goed te keuren. Enkel als de volgende regering een staatshervorming kon doorvoeren, wilden ze akkoord gaan. "Ze beseffen plots dat er geen grondwetsherziening mogelijk is als ze wegstappen van de tafel", zegt Rutten, "maar als ze plots artikel 195 op tafel leggen en plots het confederalisme willen en het land willen splitsen, weet je dat je met Open VLD en MR niet ver raakt." Dat er bij de vorming van de regering afspraken waren gemaakt over een mogelijke staatshervorming in de toekomst, ontkent de voorzitster. Het enige wat vastlag, was dat de regering "op het einde van de rit zou bekijken wat de mogelijkheden naar een grondwetsherziening waren." 

Beluister hier het interview met Gwendolyn Rutten (Open VLD) en Wouter Beke (CD&V) in "De ochtend" op Radio 1: 

Niet waar, zegt Peter De Roover, fractieleider voor N-VA in het federaal parlement. Volgens De Roover was de afspraak weldegelijk dat de grondwet voor herziening vatbaar zou worden verklaard (wat een staatshervorming mogelijk maakt). "We hebben de coalitiepartners alleen herinnerd aan de afspraken die eerder werden gemaakt", zegt hij. Al was het nooit de bedoeling van N-VA om "nu plots onverhoeds de staatshervorming door te drukken." "Artikel 195 opent alleen maar mogelijkheden", zegt De Roover. "Na de verkiezingen moet daarvoor nog een tweederde meerderheid gevonden worden." 

Dat zijn partij de begroting niet langer wilde steunen, vindt De Roover volledig terecht. "Men vroeg eigenlijk: steun de begroting, maar je hoeft je niet te bemoeien met de manier waarop wij die in de praktijk gaan brengen", zegt hij. Volgens N-VA zou de uitvoering van de begroting wel eens kunnen afwijken van de afspraken die eerder werden gemaakt. 

Het is volgens N-VA dan ook de voltallige coalitie die de regering deed barsten. "Op een bepaald moment hebben de coalitiepartners gemeend een belangrijke beslissing te moeten nemen zonder ons", verwijst hij naar het migratiepact. "Wij waren daardoor verplicht om de ploeg te verlaten." Jammer, vindt De Roover, want voor N-VA was de Zweedse coalitie Michel I het beste scenario. "Om nu te zeggen dat we dit euforisch zagen gebeuren, nee, daarvoor is de heimwee naar Michel I te groot", besluit De Roover dan ook.

Beluister hier het interview met Peter De Roover (N-VA) in "De ochtend" op Radio 1: 

Volg de laatste politieke ontwikkelingen in onze liveblog.