Copyright © 2020, Marcos Osorio, licensed via EyeEm Mobile GmbH

Vroeg en fors versoepelen betekent meer opnames in juni: dit leren de nieuwste coronamodellen

Welke impact hebben versoepelingen van coronamaatregelen de komende maanden op de ziekenhuiscijfers? Opnieuw hebben wiskundigen van de universiteiten van Hasselt en Antwerpen dat in een model proberen te gieten. En hoewel de marges van hun voorspellingen ruim zijn, is er toch een rode draad: als we te vroeg en te fors versoepelen, is de kans erg groot dat de ziekenhuiscijfers weer de hoogte in gaan in juni.

Wiskundigen en biostatistici hebben nogmaals uitgerekend op welke coronacijfers je uitkomt als je de besmettelijkere Britse variant van het virus, de paaspauze, versoepelingen op verschillende data, eventueel losser gedrag en vaccinaties samen in een pot gooit en eens goed roert. Een beetje meer van het ene of een beetje vroeger van het andere ingrediënt toevoegen, zorgt telkens voor een andere grafiek. Zulke modellen maakten ze eerder ook al, onder meer in februari.

Sinds woensdag weten we min of meer hoe het versoepelingspad eruit ziet voor de komende weken. Heel kort samengevat: vanaf maandag 19 april starten de scholen weer (zij het in sommige jaren met gedeeltelijk afstandsonderwijs) en verdwijnt het reisverbod. Een week later, vanaf 26 april, mogen we weer met 10 (in plaats van maximum 4) buiten afspreken, mogen de winkels weer gewoon open en mogen de niet-medische contactberoepen weer starten. Dat alles is voor de duidelijkheid wel nog altijd afhankelijk van de coronacijfers.

Die kennis hadden de makers van de coronamodellen nog niet toen ze aan hun rekenoefening begonnen. Maar twee scenario's komen momenteel het dichtste bij de huidige situatie en het uitgetekende pad. Die modellen geven dus ongeveer een beeld van wat we mogen verwachten als ons gedrag verandert (in de praktijk is dat het logische gevolg van een officiële versoepeling) op een bepaalde datum.

1. Versoepelen na de paaspauze + op 1 mei

Versoepelingen (en dus gedragsveranderingen) na de paaspauze zitten er sowieso aan te komen. Bij een bijkomende, grote versoepeling op 1 mei - waarbij ons gedrag uiteindelijk zou lijken op dat in september 2020 - ziet het model vanaf ongeveer midden mei de ziekenhuiscijfers weer relatief sterk de hoogte in gaan.

Onderstaande grafiek voorspelt het aantal dagelijkse ziekenhuisopnames in 2 scenario's waarin we ons "losser" gaan gedragen. De blauwe lijn gaat over de versoepelingen op 1 mei. De gele lijn gaat over versoepelingen op 15 mei (zie verder in de tekst):

Nu, de marges daarvoor zijn erg ruim. Tegen midden juni zouden de ziekenhuisopnames voor coronapatiënten kunnen schommelen tussen ruwweg 80 en 400 per dag. De trendlijn ligt ergens halverwege: net onder de 200 nieuwe opnames per dag. Die lijn zou in dat geval pas gestaag beginnen dalen in de loop van juli en augustus.

De ziekenhuisbezetting zou daardoor begin juli een nieuw piekje kunnen vertonen van ruim 2.000 patiënten (nogmaals: het model neemt brede marges en rekent dus op een getal tussen de 1.000 en 4.800 patiënten). Op intensieve zorg zouden dan in het beste geval 250 coronapatiënten liggen, in het slechtste geval meer dan 1.200.

Onderstaande grafiek voorspelt de ziekenhuisbezetting in 2 scenario's waarin we we ons "losser" gaan gedragen. De blauwe lijn gaat over de versoepelingen op 1 mei. De gele lijn gaat over versoepelingen op 15 mei (zie verder in de tekst):

2. Versoepelen na de paaspauze + op 15 mei

En wat als we die grote gedragsverandering van 1 mei uitstellen tot 15 mei? Dan is het scenario al een pak optimistischer (de gele lijn en gele en paarse zone op de grafiek). In dat geval zouden de ziekenhuisopnames minder sterk stijgen en van begin juni tot begin juli schommelen tussen de 100 en 200 per dag. Zelfs in het allerslechtste geval zou dat gemiddelde onder de 300 opnames per dag blijven.

Op 1 juli zouden dan nog rond de 1.500 coronapatiënten in het ziekenhuis liggen (de marges gaan van 1.000 tot 3.200). Op intensieve zorg zouden dat er ergens tussen de 150 en de 900 zijn.

Onderstaande grafiek voorspelt de druk op intensieve zorg in 2 scenario's waarin we ons "losser" gaan gedragen. De blauwe lijn gaat over de versoepelingen op 1 mei. De gele lijn gaat over versoepelingen op 15 mei:

3. Weinig realistisch: niets of weinig versoepelen

Voor wie het zich afvroeg: de modelleerders bekeken ook scenario's waarin we na de paaspauze niks of vrij weinig aan ons gedrag veranderen. De meest "risicovolle" situatie daar is dat we vanaf maandag teruggaan naar ons gedrag van maart. Dat is natuurlijk niet heel realistisch, gezien de geplande versoepelingen die nu al in de steigers gezet zijn.

In elk geval is duidelijk dat de ziekenhuiscijfers dan een gezonde daling blijven vertonen. In de zomer zou ons gezondheidsysteem de pandemie dan netjes onder controle hebben.

Onderstaande grafiek voorspelt het aantal dagelijkse ziekenhuisopnames in 2 scenario's waarbij ons gedrag nauwelijks verandert:

En wat hebben we nu geleerd?

Geen van de uitgetekende scenario's kan je perfect leggen op wat het Overlegcomité woensdag heeft beslist. Bovenstaande grafieken leren wel dat hoe vroeger in mei je grote versoepelingen doorvoert, hoe hoger het nieuwe bultje in de ziekenhuisopnames zal zijn in juni-juli. Logisch natuurlijk: hoe langer je daarmee wacht, hoe meer mensen beschermd zullen zijn door een vaccin.

Toch blijft het afwachten welk model het dichtst de realiteit zal benaderen. De stapsgewijze versoepelingen in de komende drie weken zouden sommigen in dat opzicht zorgen kunnen baren. Maar je zou even goed kunnen opwerpen dat we met die eerste geplande versoepelingen nog niet echt in de buurt komen van ons gedrag in september 2020 (dat de modellen gebruiken als referentie). Toen waren cafés en restaurants gewoon open en mochten mensen, ook binnenshuis, veel meer sociale contacten hebben dan vandaag het geval is. Wordt met andere woorden vervolgd.

Bekijk biostatisticus Niel Hens in "De afspraak" op Canvas:

Videospeler inladen...

Meest gelezen