Is de overwinning van Robert Fico in Slovakije een eerste serieuze barst in de westerse eenheid ten aanzien van Oekraïne?
In Slovakije heeft Robert Fico zijn kiezers toegesproken na de overwinning van zijn links-populistische partij SMER-SD in de parlementsverkiezingen. Hij liet er geen twijfel over bestaan dat hij premier wil worden. En dan zal hij bij zijn standpunt blijven: Slovakije zal geen wapens meer leveren aan Oekraïne. "Dit kan de eerste serieuze barst in de westerse eenheid worden", zegt VRT-journalist Jan Balliauw, die de verkiezingen ter plaatse volgde.
Zo'n 23 procent van de stemmen haalde de SMER-SD, een pak meer dan de 17 procent voor de liberale, pro-Europese partij Progressief Slovakije van Michal Simecka, de vicevoorzitter van het Europees Parlement.
Robert Fico won na een anti-Europese campagne waarin hij beloofde de militaire steun aan Oekraïne stop te zetten.
Die belofte herhaalde hij in de toespraak vanmiddag, na een nacht van stilzwijgen. "We zijn bereid om humanitaire hulp te bieden aan Oekraïne en om te helpen bij de heropbouw van de staat. Maar jullie kennen onze mening over het bewapenen van Oekraïne", zei Fico.
"Ik vind het bedroevend dat de verkiezingen vanuit het perspectief van de media enkel draaiden om het al dan niet sturen van wapens naar Oekraïne. Daar gingen de verkiezingen in Slovakije niét over. De mensen in Slovakije hebben hun eigen serieuze problemen, en die zijn voor ons een prioriteit".
Fico maakte dat ook duidelijk in één enkele zin: "Slovakije en de mensen in Slovakije hebben grotere problemen dan Oekraïne."
BEKIJK - "De verkiezingen gingen niét over wapens sturen naar Oekraïne":
Slovakije kan bondgenoot worden van Hongarije
"De overwinning van Robert Fico zou wel eens de eerste serieuze barst kunnen worden in de westerse eenheid die er tot nu toe is geweest om Oekraïne te steunen in de oorlog tegen Rusland", zegt VRT-journalist Jan Balliauw, die de verkiezingen volgde in de Slovaakse hoofdstad Bratislava.
"Het zou de eerste keer zijn dat er bij een bondgenoot van Oekraïne een nieuwe parlementaire meerderheid komt waarbij er een pro-Russisch beleid wordt gevoerd."
Slovakije zou een bondgenoot kunnen worden van het Hongarije van Viktor Orbán. "Hongarije is tot nu toe kritisch geweest over de harde aanpak van Rusland door de EU, maar heeft tot nu toe geen beslissingen geblokkeerd omdat het alleen staat", zegt Balliauw.
"Met Slovakije erbij zouden die twee wel eens harder kunnen gaan dwarsliggen. De EU kan Slovakije onder druk zetten - want veel gebeurt daar met EU-geld - maar dat worden natuurlijk moeilijke discussies."
BEKIJK - Jan Balliauw geeft vanuit Bratislava duiding bij de kiesoverwinning van Robert Fico:
Voor wie de overwinning van Fico ook goed nieuws is, is uiteraard de Russische president Vladimir Poetin. "Het is zeker een aansporing voor Poetin om zijn strategie voort te zetten, waarbij hij hoopt dat op lange termijn de westerse steun voor Oekraïne zal wegvallen, waarna Rusland Oekraïne helemaal zou kunnen controleren. Dat is nog altijd het einddoel van Poetin", zegt Balliauw.
Fico kan vanaf morgen aan de slag
Fico zegt twee weken nodig te hebben voor de regeringsvorming. President Zuzana Caputova zal hem morgen vragen om aan de slag te gaan om een regering te vormen. "In de geest van onze constitutionele traditie zal ik morgen de vorming van de regering toevertrouwen aan de winnaar van de verkiezingen", zei ze aan in een verklaring.
"We hebben duidelijke ideeën en duidelijke plannen", kondigde Fico al aan in zijn toespraak. "We weten precies wat de regering hoort te doen". Fico was al twee keer premier, van 2006 tot 2010 en van 2012 tot 2018.
Om te regeren moet hij een coalitie op de been brengen. "Een sleutelrol lijkt weggelegd voor zijn voormalige bondgenoot Peter Pellegrini", zegt Jan Balliauw. Met diens linkse partij HLAS staat hij op de derde plaats, maar hij gaf wel al aan het niet zo ideaal te vinden om een regering te krijgen met daarin twee voormalige premiers, hijzelf en Fico.
Ook de liberalen van Michal Simecka zouden mathematisch een coalitie kunnen vormen. Simecka heeft al aangegeven dat hij dat graag zal doen als Fico er niet in zou slagen.
Eerder zei hij al dat hij alles wil doen om te voorkomen dat SMER-SD aan de macht komt, want "de kiesoverwinning van SMER-SD is slecht nieuws voor Slovakije, en het zou nog slechter zijn als het Robert Fico lukt om een regering te vormen."
BEKIJK - "Robert Fico zal Slovakije niet opnieuw regeren", maakt Simecka zich sterk:
Wie is Robert Fico?
Fico begon zijn politieke carrière in de Communistische Partij van toen nog Tsjechoslowakije. Na de val van het communisme werd hij lid van de socialistische partij, de opvolger van de Communistische Partij, om daarna eind jaren negentig zijn eigen partij op te richten.
Hij was al tweemaal premier van Slovakije (2006-2010 en 2012-2018) en speelt in op de pro-Russische gevoelens bij een deel van de Slovaken. Zo wil hij de militaire steun aan Oekraïne helemaal stopzetten en wil hij geen nieuwe sancties tegen Rusland.
Hij wil ook het gewraakte invoerverbod voor Oekraïens graan in stand houden en het internationaal arrestatiebevel tegen de Russische president Vladimir Poetin naast zich neerleggen mocht hij naar Slovakije komen. De overwinning van SMER-SD zou de Europese steun aan Oekraïne dan ook stokken in de wielen kunnen steken.