Boris Johnson kondigt ontslag aan als partijleider en Brits premier: "Triest om beste job ter wereld op te geven"

De Britse premier Boris Johnson heeft tijdens een korte toespraak voor zijn ambtswoning bevestigd wat al een hele voormiddag door de Britse media werd aangekondigd: onder toenemende druk neemt hij dan toch ontslag als leider van de Conservatieve Partij en later dit jaar ook als premier. "Het is de duidelijke wil van de parlementsleden van de Conservatieve Partij dat er een nieuwe leider moet komen", verwoordde Johnson die druk van de voorbije dagen.

Begin volgende week zal het daarvoor bevoegde partijorgaan, het zogenoemde "1922 committee", bekendmaken wanneer een nieuwe partijleider verkozen zal worden. Die zal Johnson dan ook opvolgen als premier. Tot er een nieuwe leider is, wil Johnson aanblijven als premier. Mogelijk is dat tot ergens in september of oktober.

Johnson klampte zich de voorbije dagen nog vast aan zijn functie als leider en premier, maar geeft die nu toch op. Hij is naar eigen zeggen "immens trots" op "mijn verwezenlijkingen" en betreurt het dat hij zijn ambtstermijn niet kan uitzitten en "de beste job ter wereld" moet opgeven. Maar, zo zegt hij, "het instinct van de kudde is machtig, wanneer ze in beweging komt, blijft ze vooruitgaan". Met andere woorden: de druk werd te groot.

Johnson dankte de vele kiezers die in 2019 voor de Conservatieve Partij hebben gestemd, velen onder hen voor de eerste keer (kiezers die vroeger voor Labour stemden). Ondanks die trots voor wat hij verwezenlijkt heeft, stelde hij zijn aanhangers gerust: "Niemand is onmisbaar in de politiek." Hij is er ook van overtuigd dat de nieuwe leider en premier zijn beleid zal voortzetten, met onder meer belastingverlagingen voor gezinnen en bedrijven. "Ook al kunnen de zaken nu donker lijken, er wacht ons een gouden toekomst samen", sloot hij af.

De druk op Johnson werd de voorbije dagen inderdaad alsmaar opgevoerd. Tientallen topministers, onderministers en andere regeringsleden stapten op uit protest tegen het beleid van Johnson. Zelfs sommige ministers die nog maar net aangesteld waren om anderen te vervangen, stapten op of riepen Johnson op om te vertrekken.

Gisteravond trok een delegatie van enkele topministers naar Johnsons ambtswoning om hem duidelijk te maken dat het nu echt geen zin meer heeft om zich aan het premierschap vast te klampen, maar ook toen weigerde Johnson nog op te stappen. Intussen bleven ook gisteravond en vanmorgen ministers ontslag nemen. De nacht bracht de premier blijkbaar raad, want vanmorgen lichtte hij de voorzitter van het "1922 committee" in dat hij dan toch opstapt.

Aan de basis van de massale uittocht uit de regering en deze politieke crisis ligt het ontslag van Chris Pincher als "deputy chief whip", een functie in het parlement. Pincher werd in 2017 al eens uit die functie ontslagen, wegens seksueel wangedrag. Maar Johnson stelde hem weer aan, waarna hij om dezelfde reden weer moest opstappen. Iets waarvoor Johnson intussen zijn excuses heeft aangeboden. Maar die kwamen voor veel partijleden te laat. 

Johnson zou aanvankelijk ook gezegd hebben dat hij niet op de hoogte was van de reden van het eerste ontslag van Pincher. Later bleek dat hij het wel al wist. Een "nieuwe leugen", vinden zijn tegenstanders, na de grote commotie rond de vele coronafeestjes die Johnson eerder al in nauwe schoentjes brachten.

De vraag is nu of de leden van de Conservatieve Partij het wel zien zitten dat Johnson de komende maanden nog premier blijft, door de vele schandalen die aan hem kleven. Sommige partijleden noemden dat vanmorgen al "compleet krankzinnig". "Veel van die mensen geloven dat de partij er zo snel mogelijk aan moet beginnen om een opvolger te kiezen", duidde correspondente Lia van Bekhoven eerder vandaag.

Het is echter nog niet duidelijk wie hem kan opvolgen. Er worden wel een aantal namen genoemd, maar niemand steekt er echt met kop en schouders bovenuit. Een ander probleem is zijn verzwakte regering. Hoewel Johnson veel opgestapte ministers intussen al heeft vervangen, vragen velen binnen de partij zich af hoe hij nu nog leiding kan geven aan zo'n regering.

In elk geval heeft Johnson de "juiste beslissing" genomen, vindt minister van Buitenlandse Zaken Liz Truss. "We hebben nu nood aan rust en eenheid en moeten blijven regeren terwijl een nieuwe leider wordt gezocht", reageerde ze op Twitter. Truss is een van de topministers die wel op post bleven, net als minister van Binnenlandse Zaken Priti Patel. Zij laat weten dat ze haar ministerie zal blijven leiden.

Oppositieleider Keir Starmer van Labour is dan weer van mening dat Johnson meteen moet opstappen. "Het is niet eerlijk tegenover het land om nu als waarnemend premier aan te blijven", zegt Starmer. "Hij moet vertrekken, hij kan niet aanklampen." Starmer dreigt met een motie van wantrouwen in het parlement als Johnson blijft zitten. "We hebben niet alleen een wissel aan de top nodig, we hebben een nieuwe regering nodig, we hebben een Labour-regering nodig."

Starmer wordt bijgetreden door ex-premier John Major, een partijgenoot van Johnson. "Het voorstel om nog 3 maanden premier te blijven, is niet verstandig en mogelijk onhoudbaar", reageert hij. "Voor het welzijn van het land moet hij nu vertrekken."

Het ontslag van Johnson lokt ook in het buitenland reacties uit. De Ierse premier noemt het vertrek van Johnson een "opportuniteit" voor de relatie tussen Ierland en het Verenigd Koninkrijk. De Brexit en met name de regels over Noord-Ierland in het akkoord met de Europese Unie heeft de relatie tussen de twee landen bekoeld.

De Oekraïense regering dankt Johnson dan weer voor zijn steun tijdens de oorlog met Rusland. "Hij heeft van in het begin de juiste dingen gezegd", klinkt het. Het Verenigd Koninkrijk heeft na de VS Oekraïne tot nog toe het meest gesteund. President Zelenski noemt Johnson een "ware vriend" en hoopt dat de steun van het VK nu niet zal verminderen.

Een opvallende reactie kwam er uit Rusland. "Hij houdt niet van ons en wij houden niet van hem", reageerde de woordvoerder van het Kremlin Dimitri Peskov. Zijn ontslag doet het Kremlin weinig, voegde hij eraan toe.