Vlaamse militair die meevecht in Oekraïne heeft geen spijt: "Ik weet dat ik vervolgd zal worden, maar dit is belangrijk"

Bij het begin van de oorlog trokken ongeveer 18 Belgische vrijwilligers naar Oekraïne om mee te gaan vechten tegen het Russische leger. Of dat zijn toch de officiële cijfers, mogelijk zijn er nog meer vertrokken. De meesten zijn inmiddels teruggekeerd. 

Ook twee militairen van het Belgische leger vertrokken. Eén van hen had Defensie ingelicht over zijn vertrek. De andere, Ward, niet. “Ik was van plan om hen in te lichten”, vertelt Ward aan VRT NWS. “Maar mijn ontslag was nooit op tijd in orde geweest. Ik ben er echt niet trots op dat ik nu een deserteur ben. Ik zal zonder problemen de prijs betalen als ik terugkeer.”

Militairen in dienst mogen zich niet op eigen houtje aansluiten bij een ander leger. Ward deed het toch, zo verontrust was hij over de Russische inval in Oekraïne. “Wat hier gebeurt, is vooral voor Europa van groot belang. Als Oekraïne niet standhoudt, denk ik dat we decennialang spanningen zullen kennen in Europa. Misschien wel oorlogen.” Hij kijkt dan vooral naar problemen die kunnen ontstaan voor Finland en Zweden, nu nog geen lid van het militaire bondgenootschap NAVO, maar hun aanvraag is wel ingediend.

Het is zijn instinct als militair en als vrijwilliger bij verschillende verenigingen in België, zegt Ward, om zelf te doen wat je kan doen. Hij sloot zich aan bij het Internationaal Legioen voor de Verdediging van Oekraïne, een officieel onderdeel van het Oekraïense leger. De militaire ervaring die hij heeft, wordt er gewaardeerd en gebruikt. Zeker in het begin werd hij ingezet om mensen met minder of zonder ervaring mee op te leiden. Ook assisteert hij nu de Oekraïense officier die zijn groep leidt. Vandaag is hij adjunct-compagniecommandant. 

Lange tijd kreeg Ward geen toestemming om met journalisten te praten. Het Legioen communiceert alleen via de persdienst en waakt erover dat er geen strategisch-militaire informatie wordt vrijgegeven. De oorlog was nog maar twee weken aan de gang toen er zeker 35 doden vielen bij een Russische luchtaanval op de militaire basis van Yavoriv bij Lviv. Niemand van de buitenlandse strijders kwam om, maar de ernst van de oorlog was meteen voor iedereen duidelijk.

Nu mag Ward toch even met ons praten. Omdat onze Nederlandse collega’s van NOS net in de buurt van Charkov zijn – waar het interview kan gebeuren – nemen zij het interview op. Militaire informatie mag niet besproken worden. Er is ook niet heel veel tijd om te praten. “De ene dag is helemaal anders dan de andere”, vertelt Ward. “Soms is het meerdere dagen heel rustig op onze plaats, terwijl het er 5 kilometer verder hevig aan toe gaat. Andere dagen gebeurt er van alles tegelijk."

4 mei was zo’n dag waarop er te veel gebeurde. Ward is met zijn groep in de buurt van Charkov. Ze worden uitgestuurd om een andere Oekraïense eenheid bij te staan in een gevecht met een Russische eenheid. “We waren zelfs niet betrokken in de gevechten, de Russische tegenaanval was al afgeslagen toen we terug wandelden naar onze startplaats.” Daar kwamen ze plots onder vuur te liggen van artillerie. “Een raket met clustermunities heeft ons geraakt terwijl we aan het bewegen waren.” 

Een Nederlandse collega, de 55-jarige Ron Vogelaar, kwam om het leven. “Ik was samen met wat anderen meteen bij hem”, vertelt Ward. “Maar het was meteen duidelijk.” Ron Vogelaar is daar overleden. 

“Op dat moment moet je verder”, zegt Ward. "Er werd nog altijd geschoten en het was mijn verantwoordelijkheid om voor de groep te zorgen." De slag van wat er gebeurd is, komt pas later. Meestal ’s nachts, vertelt de Belg. “Ik denk niet dat ik die nacht één seconde heb geslapen. De nacht daarna ben je plots bang van alles.” 

Angst: iedereen die al beschoten is in deze oorlog heeft ermee te maken, zegt Ward. Toch kan hij het overlijden van Ron Vogelaar een plaats geven. “Zijn dochter schreef het ook: hij was hier om een reden en hij was blij dat hij hier was."

Over terugkeren naar België denkt Ward nog niet na. Een specifiek doel heeft hij niet voor ogen. Hij bekijkt hoe de zaken lopen. "Ik weet dat ik vervolgd zal worden. De wet is de wet en die moet gevolgd worden. Ik zal de gevolgen zonder problemen dragen."