Bazen mogen federale ambtenaren niet meer opbellen na de werkuren

In haar omzendbrief legt minister van Ambtenarenzaken Petra De Sutter (Groen) de nadruk op het "deconnectierecht" van federale ambtenaren. Daaronder vallen twee principes. Ten eerste staat in de brief dat een federale ambtenaar vanaf 1 februari enkel nog "buiten de normale arbeidstijd gecontacteerd mag worden wanneer het gaat om uitzonderlijke en onvoorziene omstandigheden en waarbij actie vereist is die niet kan wachten tot de volgende arbeidsperiode". 

Daarbovenop komt nog dat een federale ambtenaar "geen nadelen mag ondervinden wanneer die buiten de normale arbeidstijd de telefoon niet beantwoordt of werkgerelateerde berichten niet leest." 

Dat zogenoemde "deconnectierecht", of het recht om onbereikbaar te zijn, wordt zelfs wettelijk vastgelegd. De Sutter doet dat om de strijd aan te gaan met "overmatige werkstress en burn-outs" bij federale ambtenaren, zo licht ze het toe in haar instructie aan de overheidsdiensten. "Fysiek en mentaal het werk achter zich kunnen laten tijdens de pauzes en buiten de werkuren is gelinkt aan positieve welzijnsuitkomsten, zoals een betere focus, een betere recuperatie en een hoger duurzamer energieniveau", klinkt het.

"Het is echt belangrijk voor het mentaal welzijn van medewerkers die de dag van vandaag geneigd zijn om voortdurend door te werken, zeker ook door telewerk", legt minister De Sutter uit. "De computer blijft aanstaan, je blijft op je smartphone de e-mails lezen die je binnenkrijgt... Om mensen daar beter tegen te beschermen geven we hen nu wettelijk het recht om te deconnecteren. Een leidinggevende kan niet meer zeggen: ik heb je gisterenavond nog proberen te bellen en je was niet bereikbaar."

Al blijven er nog wel wat vragen over. Volgens de omzendbrief mag een leidinggevende wel nog bellen na de werkuren in "uitzonderlijke en onvoorziene omstandigheden." Maar welke omstandigheden precies onder die voorwaarden vallen, is niet duidelijk. 

"Samen met de vakbonden en leidinggevenden kunnen er nu duidelijke afspraken gemaakt worden om dat principe concreet te maken", zegt De Sutter daarover. "Daarbij moet de geest van de maatregel cruciaal zijn: het gezin, de rust en de vakantie van de ambtenaar worden gerespecteerd."

Voor de privésector lijkt er trouwens een gelijkaardige regeling in de pijplijn te zitten. Minister van Werk Pierre-Yves Dermagne (PS) is daarover in overleg met de sociale partners.

Professor arbeidsgeneeskunde Lode Godderis vindt de maatregel van De Sutter alvast een goed initiatief en spreekt over "een goede eerste stap". "Maar alles hangt natuurlijk af van hoe het geïmplementeerd wordt", aldus Godderis. "Het is niet zo dat we vandaag onbereikbaar zijn, want we hebben digitale hulpmiddelen. Dit valt gemakkelijk te omzeilen als je het privénummer en het privéadres van iemand kent."

Volgens de professor is er een "cultuurwijziging" nodig, en niet alleen bij de overheid. "We moeten elkaar de nodige rust gunnen als we niet aan het werk zijn", zegt hij. "Het is belangrijk om binnen een team afspraken te maken rond beschikbaarheid en bereikbaarheid. Maar uiteraard heb je klanten die ook met vragen zitten en die beantwoord willen zien. Hoe dat geregeld zal worden, is ook belangrijk. We zullen in de toekomst bijvoorbeeld moeten nadenken over welke informatie en contacten we nog delen met klanten."