Ultimatum van 24 uur voor Pence of nieuwe afzettingsprocedure voor Trump: week vol Amerikaans politiek theater op komst?

Nancy Pelosi, de leider van de Democraten in het Huis van Afgevaardigden, heeft een ultimatum gesteld aan vicepresident Mike Pence. Ze heeft hem opgeroepen om binnen de 24 uur het 25e amendement in te roepen. Daarvoor zal ze vandaag een resolutie indienen in het Huis.

Bekijk de laatste stand van zaken met Björn Soenens hier en lees voort onder de video:

Dat 25e amendement betekent dat de president uit zijn ambt kan worden gezet omdat hij onbekwaam wordt geacht om nog verder te regeren (lees er hier meer over). Als dat niet gebeurt, liggen er artikelen van impeachment klaar, om opnieuw een afzettingsprocedure te starten. 

De Democraten in het Huis van Afgevaardigden wilden vandaag een brede steun in het Huis, maar vanmiddag hebben de Republikeinse parlementsleden dat geweigerd. Er komt morgen een stemming over de resolutie waarin Pence gevraagd wordt om Trump opzij te schuiven en tijdelijk zelf het presidentschap waar te nemen.

De resolutie zal vermoedelijk dinsdag wel goedgekeurd geraken: de Democraten hebben een vrij comfortabele meerderheid in het Huis. Vanaf dan heeft Pence dus 24 uur om te beslissen. Alleen: de resolutie kan Pence niet echt verplichten om te handelen, ze verhoogt alleen de druk.

De kans is dus vrij klein dat Pence daarop ingaat, vertelt Amerika-correspondent Björn Soenens. "Pence is namelijk niet de enige die daarover beslist. In de regering-Trump moet de helft van zijn ministers beslissen dat de president onbekwaam is om over te gaan tot afzetting." Dat dat gebeurt, is op dit moment dus niet erg waarschijnlijk. 

Niet dat de relatie tussen Pence en Trump op dit moment opperbest is. Integendeel, Trump maakte al afdoende duidelijk dat hij misnoegd is dat Pence toch doorzette met de certificatie van de verkiezingsresultaten. In het Pence-kamp zijn ze naar verluidt woest dat Trump hem en zijn familieleden - van wie er enkelen woensdag ook in het Capitool aanwezig waren - in gevaar heeft gebracht met zijn opruiende taal.

Bekijk hier nog eens de beelden van de bestorming van het Capitool (opgelet, die kunnen als schokkend ervaren worden):

Als het voor de Democraten misloopt met het 25e amendement, hebben ze nog altijd een ander ijzer in het vuur: artikelen van impeachment, de start van een afzettingsprocedure tegen president Trump (hoe zo'n proces precies verloopt, hebben we vorig jaar al eens uitgelegd: lees het hier).

"Je moet dat zien als een soort akte van inbeschuldigingstelling", legt Soenens uit. "Het zou dan luiden dat 'de president heeft aangezet tot een opstand om het Capitool te bestormen' en dat is een misdaad tegen de staat."

Ja, als de Democraten dat pad moeten bewandelen, zouden die artikelen van impeachment snel kunnen worden goedgekeurd. "Daar is gewoon een meerderheid van de helft plus één voor nodig, dus dat zou vrij makkelijk kunnen gaan."

Maar dan begint het complexe gedeelte: dan moet er nog een proces plaatsvinden in de Senaat. Er is tweederde van alle stemmen nodig om de president ook echt af te zetten.

"Maar ten eerste is het parlement eigenlijk niet in zitting. Het komt pas op 19 januari terug, nauwelijks 1 dag voor het vertrek van Trump uit het Witte Huis. En ten tweede: zijn er wel genoeg Republikeinen te vinden om Trump af te zetten?"

Het hele proces voeren op 1 dag, dat zal inderdaad niet gebeuren. Maar de Democraten in het Huis zijn creatief. Zo wordt geopperd om die akte van beschuldiging goed te keuren en dan 100 dagen te wachten om ze naar de Senaat te sturen. 

"Dat zou dan gebeuren om Joe Biden als nieuwe president in het begin van zijn ambtstermijn niet te veel stokken in de wielen te steken", legt Soenens uit. "De nieuwe administratie moet haar werk kunnen doen. Ze staat voor vele crisissen: een economische crisis, een pandemie met nu al meer dan 370.000 doden, elke dag meer dan 250.000 besmettingen. Men wil dus geen tijd verliezen met iemand die toch het Witte Huis moet verlaten."

Pas als de regering-Biden wat op dreef is gekomen, zou dan het impeachmentproces weer aan bod komen.

(Lees verder onder de foto)

"Als er iets is waar een president voor kan worden aangeklaagd, dan is het wel aanzetten tot een opstand tegen het wetgevende orgaan van het land. Dat is du jamais vu", zegt Soenens. "De Democraten willen Trump niet vrijuit laten gaan."

Maar ook de blik op 2024 is van belang. "De bedoeling van een impeachment kan ook zijn om hem definitief het recht te ontnemen om ooit nog kandidaat-president te zijn." 

Soenens vermoedt wel dat daar niet per se zo'n procedure voor nodig zal zijn. "De Republikeinen beseffen ook dat deze president het een beetje verkorven heeft. Het Trumpisme is niet dood, maar Trump als politieke figuur zou wel eens aan het einde van zijn Latijn kunnen zijn."

"De meeste politici vinden het wel noodzakelijk om op z'n minst een soort sanctie te geven, al is het maar een resolutie in het parlement die zegt: 'wij veroordelen ten strengste wat de president hier heeft gedaan', namelijk een massa opruien om het Congres te laten bestormen."

"Maar bij de Republikeinen speelt ook een stuk opportunisme. Ze willen de kiezers van Donald Trump - en dat zijn er heel veel - niet voor het hoofd stoten en hun eigen toekomst in het gedrang brengen."

Zo komt het dat veel Republikeinen nu met een gespleten tong spreken. "Alleen die politici die niks meer te verliezen hebben - die al wat ouder zijn of die nu weer voor 6 jaar verkozen zijn - durven zich openlijk uit te spreken."

Herbekijk ook de journaalreportages over de situatie van president Trump en de standpunten van Democraten én Republikeinen:

Bekijk hieronder de toelichting door Thomas De Graeve over de zin en onzin van afzettingsprocedures: