"Niemand wil harde confrontatie, maar het valt niet uit te sluiten": vijf vragen na de drone-aanval in Saudi-Arabië
De drone-aanval op een grote olie-installatie en een olieveld in Saudi-Arabië zet de spanningen weer op scherp in het Midden-Oosten. Zekerheid over wie er achter zit, is er niet, maar de Verenigde Staten kijken wel voluit naar Iran. Maar waarom? En wat kunnen de gevolgen zijn? "Niemand wil een grote oorlog in de regio, maar niemand kan ook met zekerheid zeggen dat die er niet komt."
1. Wat is er nu eigenlijk dit weekend gebeurd?
Met zekerheid kunnen we nog niet veel zeggen. Wat we wél weten? In de nacht van vrijdag op zaterdag zijn een grote olie-installatie en een olieveld in Saudi-Arabië aangevallen met drones. Over de schade is weinig geweten, maar op beelden was wel een grote brand te zien. Het Saudische staatsoliebedrijf heeft zijn olieproductie alvast moeten halveren.
Bekijk hieronder de beelden van de brand na de aanval:
Saudi-Arabië zelf geeft maar weinig informatie vrij en zwijgt al helemaal over een mogelijke schuldige. De Houthi-rebellen in Jemen eisten de aanval gisteren vrij snel op, maar een bewijs daarvoor is er niet. De Verenigde Staten geloven daar dan weer niets van en zijn er zeker van dat Iran verantwoordelijk is. Maar ook daar zijn er geen bewijzen van.
Op de kaart hieronder is aangeduid waar de aanvallen plaatsvonden:
Bekijk hieronder het verslag uit "Het Journaal" en lees verder onder de video:
2. Wacht even... Houthi's? Iran? Wat hebben zij hiermee te maken?
Om dat helemaal te begrijpen moeten we het ruimere plaatje schetsen, want dit is niet "zomaar" een aanval in Saudi-Arabië. "In het Midden-Oosten is er eigenlijk een soort van Koude Oorlog aan de gang", zegt professor internationale politiek Rik Coolsaet. "Aan de ene kant heb je Iran, aan de andere kant heb je Saudi-Arabië en Israël. We spreken bewust van een Koude Oorlog, want een echte oorlog wil (voorlopig) niemand."
Hoewel. In Jemen is er al enkele jaren een oorlog aan de gang, die die Koude Oorlog weerspiegelt. Kort samengevat hebben de Houthi-rebellen al een tijdje een groot deel van Jemen in handen. Omdat die rebellen steun krijgen van Iran, startte Saudi-Arabië met een tegenoffensief. Samen met andere landen probeert het land de rebellen te verdrijven in Jemen.
Wat er precies speelt in Jemen, legde VRT NWS-conflictjournalist Rudi Vranckx begin dit jaar uit in onderstaande video:
En dus zou het niet onlogisch zijn dat de Houthi-rebellen achter de aanval zitten. De aanval op de olie-installaties in Saudi-Arabië zou een wraakactie kunnen zijn omdat Saudi-Arabië hen in Jemen probeert te verdrijven. Maar ook Iran is een kanshebber, aangezien dat land tot het andere kamp dan Saudi-Arabië behoort.
3. Waarom wijst de VS zo snel naar Iran?
De tweet van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo liet er geen twijfel over bestaan: "er is géén bewijs dat de aanvallen vanuit Jemen kwamen", zo schreef hij, terwijl hij met de vinger wijst naar Iran. Maar ook daar zijn er momenteel geen bewijzen voor.
"De vorige Amerikaanse president Barack Obama probeerde om de relaties tussen beide kampen in het Midden-Oosten te normaliseren", zegt Coolsaet. "Onder president Donald Trump heeft de Verenigde Staten duidelijk gekozen voor het kamp van Saudi-Arabië en Israël en dus is de vijand - Iran - duidelijk."
De spanningen tussen de VS en Iran zijn niet nieuw. Anderhalf jaar geleden trok Trump zich terug uit het nucleair akkoord, dat in 2015 werd afgesloten. De president legde het land harde sancties op omdat het zich niet aan de afspraken zou hebben gehouden, wat betwist werd door het Internationaal Atoomagentschap. De sancties houden Iran in een economische wurggreep.
4. Oké, maar wie heeft het nu écht gedaan?
Simpel: we weten het niet, omdat er zowel voor de Houthi's als Iran geen bewijzen zijn. "De Houthi-rebellen hebben wel al eerder drone-aanvallen gedaan op Saudi-Arabië door de oorlog in Jemen. Volgens mij is het aannemelijker dat zij erachter zitten, maar bewijzen zijn daar niet voor", zegt Coolsaet.
Sommige experts denken eerder in de richting van Iran omdat de afstand tussen Iran en de plek van de aanval een stuk korter is dan de afstand met Jemen. Maar volgens de Verenigde Naties hebben de Houthi's een drone die een afstand van 1.500 kilometer kan overbruggen en dus is dat argument niet helemaal bruikbaar.
"De Houthi-rebellen hebben alleszins drones", zegt VRT NWS-conflictjournalist Rudi Vranckx, die dat in januari van dit jaar zelf vaststelde in de regio. "Maar of het nu Iran of de Houthi-rebellen zijn, voor Saudi-Arabië maakt dat eigenlijk niet uit. Waar halen de Houthi-rebellen hun drones? Hebben ze die zelf of zijn ze daarvoor afhankelijk van Iran? In Saudi-Arabië weten ze dat de Houthi's steun krijgen van Iran."
Als Iran effectief achter deze aanval zit, dan zou dat een zware provocatie zijn
Iran zelf ontkent ondertussen alle beschuldigingen. "En ook al zit Iran er zélf achter, ze gaan het nooit formeel bekendmaken", zegt Vranckx. "Maar als Iran effectief achter deze aanval zit, dan zou dat een zware provocatie zijn, want dan is het een rechtstreekse aanval", benadrukt Coolsaet. "In dat geval zal de impact wellicht groter zijn dan wanneer het de Houthi-rebellen zijn."
"Maar het belangrijkste van deze aanval is toch wel dat er aan Saudi-Arabië is getoond dat het niet onkwetsbaar is", zegt Vranckx. "Ze hebben het land geraakt in het olietransport, wat voor de hele wereld gevolgen kan hebben. Het is een signaal naar de wereld, want een deel van het westen steunt Saudi-Arabië in de oorlog in Jemen, door onder meer wapens te leveren."
5. En nu? Wat zijn de gevolgen?
Ook hier moeten we een allesomvattend antwoord schuldig blijven. "Naar wie gaat Saudi-Arabië kijken als schuldige?", zegt Vranckx. "Dat is een van dé vragen die nu belangrijk zijn. Bij vorige aanvallen hebben ze zich bij hun tegenacties altijd gericht naar de Houthi-rebellen en niet naar Iran. Waarom? Als ze zich rechtstreeks richten tot Iran dan kan het conflict er escaleren en dat wil momenteel niemand. Dus wat gaat Saudi-Arabië nu doen? In Jemen de aanval vergroten tegenover de Houthi-rebellen of zelf actie tegen Iran ondernemen?"
"Niemand wil een grootschalige oorlog in de regio, maar niemand kan ook garanderen dat de Verenigde Staten niet een of andere militaire tegenreactie plant tegen Iran na deze aanval", vult Coolsaet aan. "En dan zijn er allerlei mogelijke en onvoorspelbare gevolgen."
Niemand wil een grootschalige oorlog in de regio, maar niemand kan ook garanderen dat de Verenigde Staten niet een of andere militaire tegenreactie plant tegen Iran.
Al is Vranckx wel optimistischer. Trump stuurde zijn veiligheidsadviseur John Bolton deze week de laan uit, de man die wordt gezien als de man achter de harde lijn van de VS tegen Iran. "Dat toont aan dat Trump niet meteen naar de harde confrontatie wil", zegt Vranckx. "Maar dit zou wel eens een "sleepwalking conflict" kunnen zijn. Zonder dat je het wil, kan je via allerlei tegenmaatregelen toch tot een escalatie komen. Dat is een van de belangrijkste kruitvaten van deze tijd."
Bekijk hieronder het verslag uit "Het Journaal" over de brandstofprijs bij ons:
