De regering is in lopende zaken: kan u nog volgen? VRT-Wetstraatjournalist Ivan De Vadder legt het uit
De regering Michel is in lopende zaken. Allemaal goed en wel, maar wat betekent dat nu eigenlijk? Wat kan deze regering nog doen? Wetstraatjournalist Ivan De Vadder legt het bevattelijk uit.
Voor de uitleg van de regering in "lopende zaken" is het misschien interessant om dit nog even te overlopen. Ons systeem bestaat uit drie machten: de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht. De wetgevende macht dat is het parlement en die maken de wetten. Het parlement bestaat uit de Kamer en de Senaat.
De uitvoerende macht dat is de regering en die laten de wetten uitvoeren. De regering bestaat uit ministers en staatssecretarissen en wordt geleid door de premier. De rechterlijke macht dat zijn de rechtbanken die de het overtreden van de wetten bestraffen.
Wat zijn lopende zaken?
Een regering belandt in lopende zaken wanneer de koning het ontslag van een regering heeft aanvaard. De regering kan dan alleen nog maar de "lopende zaken" behandelen. Dat wil zeggen dat ze het dagelijks bestuur kan waarnemen, waarvoor geen belangrijke nieuwe besluitvorming voor nodig is, en dat ze daarnaast het beleid dat al beslist is kan uitvoeren.
Een regering in lopende zaken kan ook "dringende ingrepen" doen, laten we maar zeggen belangrijke politieke beslissingen die niet uitgesteld kunnen worden omdat ze anders schade zouden toebrengen aan het land. Denk aan beslissingen in het kader van een economische crisis, zoals de Brexit of een terreuraanslag.
Waarom zijn er geen vervroegde verkiezingen?
Dat is eigenlijk niet aan de regering meer om dat te beslissen. Wanneer de koning het ontslag van de regering heeft aanvaard, kán ook het parlement zichzelf ontbinden, waarna verkiezingen volgen binnen de 40 dagen. Maar het parlement kan evengoed in functie blijven en die regering in lopende zaken blijven controleren.
Dat is wat de meeste politieke partijen verkiezen. Hun argument is dat er in mei 2019 sowieso al verkiezingen zijn voor het Vlaamse, Brusselse en Europese parlement. Op enkele maanden daarvan vervroegde verkiezingen voor het federale niveau uitlokken is volgens hen geldverspilling, en lost de politieke crisis niet op. Alleen de N-VA en Vlaams Belang pleiten voor vervroegde verkiezingen.
Hoe lang kan een regering in lopende zaken blijven?
Daar staat geen termijn op. Yves Leterme stond in 2010 en 2011 aan het hoofd van een regering die 541 dagen in lopende zaken bleef, wat trouwens nog altijd een soort wereldrecord is. Nu zal de regering Michel in lopende zaken blijven tot aan de verkiezingen van mei 2019, en daarna ook nog tot bij de aanstelling van een nieuwe regering.
Typisch voor zo’n lange periodes van lopende zaken is dat het parlement aan kracht wint. Een regering in "lopende zaken" is namelijk verplicht nauw samen te werken met het parlement, terwijl een regering met volle bevoegdheden meestal het voortouw neemt. Sommige grondwetspecialisten zijn daardoor ook van mening dat, wanneer een meerderheid in het parlement ermee akkoord gaat, een regering in "lopende zaken" zelfs nieuw beleid kan aanvatten. Vooral wanneer een nieuwe regering heel lang op zich laat wachten kan die situatie ontstaan.
Kan een regering in lopende zaken de rekeningen betalen?
Een regering in lopende zaken heeft geen begroting meer. Het systeem van voorlopige twaalfden laat de regering toe om elke maand van volgend jaar één twaalfde van de begroting van dit jaar uit te geven. Op die manier kan het beleid worden verdergezet in "lopende zaken".
Het parlement heeft nu een soort noodbegroting goedgekeurd die nodig is om te voorkomen dat de overheid niet langer de lonen of facturen zou kunnen betalen, of om toe te laten dat de schuld wordt beheerd. Bovendien laat het de regering toe om alvast in de eerste drie maanden van volgend jaar met voorlopige twaalfden te werken.
Welke maatregelen kan deze regering niet meer uitvoeren?
De belangrijkste maatregelen die deze regering niet meer kan goedkeuren zijn de begroting en de bepalingen van het zomerakkoord. De belangrijkste maatregel daaruit is de snellere daling van de werkloosheidsuitkeringen, de zogenaamde degressiviteit.
Ook de hogere uitkeringen voor gepensioneerden en zieken zullen voorlopig niet worden toegekend. De pensioenhervorming wordt niet afgrond. Tegenover de verhoging van de wettelijke pensioenleeftijd tot 67 jaar stond de bedoeling om voor sommige zware beroepen een uitzondering te maken. Dat kan nu niet meer.
Ook een regeling voor de Arco-gedupeerden komt er niet, en tenslotte kan deze regering een hele reeks benoemingen niet doorvoeren.
Bekijk hieronder de volledige explainer:
