Hoe krijgen we mensen met een migratieachtergrond of een handicap meer aan het werk?

Voelt Vlaanderen de urgentie om eindelijk werk te maken van een evenredige vertegenwoordiging van kansengroepen op de arbeidsmarkt? Er is een sense of urgency en dat kan mogelijkheden creëren voor groepen die al (tien)tallen jaren uit de boot vallen. Nu meer dan ooit. De nodige elementen zijn er: beperkte arbeidskrachten en veel jobs. Een evenredige arbeidsdeelname, die een afspiegeling van de bevolking op beroepsactieve leeftijd veronderstelt, kan realiteit worden. 

Maar dit gaat duidelijk niet vanzelf. Een actief arbeidsmarktbeleid is nodig, een beleid dat zich expliciet focust op groepen die systematisch achterblijven. Om het potentieel van iedereen ten volle te kunnen benutten zijn concrete maatregelen nodig die gericht zijn op deze kansengroepen en die bestaande structurele uitsluitingsmechanismen wegwerken.

Positieve acties zijn zo’n concrete maatregel. Dankzij positieve acties, programma’s en maatregelen van tijdelijke aard, trekt men heel gericht medewerkers aan die een werkgever anders misschien niet zou vinden. ENGIE Belgium, dat inzet op werving en selectie van personen met een migratieachtergrond via specifieke opleidingsprogramma’s met garantie op een job, of BNP Paribas Fortis, dat al jaren een percentage van de studentenjobs reserveert voor jongeren zonder netwerk, en de Vlaamse overheid die plaatsen heeft voorbehouden aan bepaalde personen met een handicap of chronische ziekte, zijn voorbeelden van bedrijven of organisaties die positieve acties gebruiken om iedereen mee aan boord te krijgen. 

Voor kansengroepen is levenslang leren ook een hefboom van onschatbare waarde. De deelname eraan is helaas opvallend laag, zowel voor de opleidingscheques, jobcoaching, opleiding op de werkvloer, … We moeten waakzaam zijn dat levenslang leren niet leidt tot het enkel versterken van de sterke profielen, maar dat de nodige aandacht gaat naar de kwetsbare profielen. Loopbaanzekerheid door vorming en opleiding dient dus ook gegarandeerd te worden voor kansengroepen. Personen met een migratieachtergrond en personen met een arbeidshandicap bevinden zich vaak in precaire jobs. Het is vaak in deze jobs dat er minder mogelijkheden en kansen zijn tot doorgroei, vorming en opleiding. 

De focus dient te gaan naar hoe kwetsbare werkenden en werkzoekenden duurzaam aan het werk kunnen gaan en kunnen blijven met aandacht voor behoud van de job, doorstroming, betere kwalificaties en  het behalen van certificaten en/of diploma’s. 

Daarnaast moet discriminatie bestreden worden. Hoewel een goed uitgewerkt juridisch kader rond de antidiscriminatiewetgeving in 2003 werd uitgewerkt, zorgt de gebrekkige handhaving van de regelgeving tot de dag van vandaag er voor dat de toepassing dode letter blijft. Huidige acties focussen zich voorzichtig en  mikken vooral op zelfregulering, sensibilisering via campagnes, instrumenten, toolboxen en een preventieve bestrijding via opleiding en vorming. Een goed plan, maar er is nood aan meer, namelijk aan proactieve praktijktesten. Om zo ook discriminatie op te sporen en deze praktijk niet onbestraft te laten.

Onze Vlaamse arbeidsmarkt wordt gekenmerkt door een zeer grote arbeidskrapte enerzijds én een opvallende ondervertegenwoordiging van specifieke groepen op deze arbeidsmarkt anderzijds. Belangrijke succesfactoren om daaraan te verhelpen, zijn gezamenlijke ambitieuze doelstellingen en afstemming tussen overheid, werkgeversorganisaties, vakbonden en kansengroepen met een focus op de meest kwetsbare groepen.

Maatregelen zoals monitoring, positieve acties, levenslang leren en een krachtig antidiscriminatiebeleid zijn onmisbaar. Dit gezegd zijnde, de aandacht voor kwetsbare groepen mag niet enkel in tijden van krapte op de arbeidsmarkt gezien worden als een oplossing. Eerder is deze krapte een mogelijke oplossing om een structurele achterstelling eindelijk weg te werken.