Jongeren die sterven door een plotse hartstilstand: "Niet typisch voor de wielersport"

Jarne Lemmens is de zoveelste jonge renner die met zijn plotse dood door een hartstilstand in het nieuws komt. Maar dat betekent niet dat wielrennen voor jongeren een risicosport is. “In het voetbal, het basketbal en eender welke andere sport sterven er ook jonge mensen”, zegt Marc Geenen, woordvoerder van de Vereniging voor Sport- en Keuringsartsen (SKA). “Wielrennen is nu eenmaal een populaire sport met veel beoefenaars. Als daar een dode valt, wordt dat al snel een headline.”

Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) heeft in 2015 in een studie berekend hoeveel jonge mensen er tijdens het sporten sterven door een hartstilstand. Het zouden er in ons land naar schatting minder dan 10 zijn. Een tiental anderen sterft door een andere oorzaak, waaronder een hitteslag en het gebruik van stimulerende middelen. Het kenniscentrum wijst erop dat ongeveer 1 miljoen jongeren aangesloten zijn bij een sportclub. Het aantal dat tijdens het sporten sterft, is in verhouding heel klein.   

SKA neemt het cijfer niettemin ernstig. “We hebben de gevallen die ons bekend zijn bestudeerd”, licht Geenen toe. “We hebben vastgesteld dat er toch een duidelijk risicoprofiel bestaat. Hartstilstand tijdens het sporten blijkt bijvoorbeeld veel meer voor te komen bij jongens dan bij meisjes, en vooral in de leeftijdsgroep 15- tot 25-jarigen.”    

Om de risico’s op plotse dood voor jonge sporters te beperken, is SKA voorstander van hartscreenings. “Het kenniscentrum beweert dat hartscreenings weinig uithalen en duur zijn”, zegt Geenen. “Maar wij vinden ze wel nuttig. In het wielrennen wordt er ook gescreend en is het zelfs verplicht. Al toont het geval van Jarne Lemmens ook aan dat screenings inderdaad niet honderd procent waterdicht zijn. Er zijn nu eenmaal hartafwijkingen die met een elektrocardiogram of een echografie niet op te sporen zijn.”     

Het feit dat hartscreenings niet alle hartafwijkingen kunnen aantonen, is voor het kenniscentrum een argument om ze niet verplicht te maken. Toch zeker niet voor (niet-professionele) sporters zonder hartklachten. SKA pleit voor meer onderzoek naar verborgen hartafwijkingen.

Geenen: “Er is een wet gestemd die het mogelijk maakt een autopsie uit te voeren zonder dat de kosten worden doorgeschoven naar de nabestaanden. Dat is een goeie zaak, omdat er zo meer lichamen voor onderzoek beschikbaar zullen zijn. Op die lichamen zouden we dan moleculair onderzoek kunnen uitvoeren. We zouden op het niveau van de cellen kunnen nagaan wat er bij die mensen fout is gelopen, hoe ze zo plots zijn gestorven. Met de kennis die we zo verzamelen, kunnen we in de toekomst misschien hartafwijkingen zichtbaar maken die nu nog onzichtbaar blijven.”     

Het nieuws van de dood van jonge sporters mag jongeren zeker niet afschrikken om nog langer aan sport te doen. Ook niet als ze hartaandoeningen hebben. "Als je niet aan sport doet of te weinig beweegt, dan dreigt de stofwisseling in je lichaam fout te lopen", verklaart Geenen. "Het risico op een plotse hartstilstand wordt zo groter dan wanneer je wel aan sport doet. Al win je als hartpatiënt voor je begint te sporten wel het best advies in bij een arts."