Brilglazen die blauw licht tegenhouden steeds populairder, maar helpen ze ook?

Wie vaak computerwerk doet, gamet, televisie kijkt, of met de smartphone of tablet bezig is, kan er misschien van meespreken: vermoeide, droge en geïrriteerde ogen, hoofdpijn of slaapproblemen. Al die klachten worden volgens opticiens veroorzaakt door het blauwe licht dat beeldschermen uitstralen. Daarvoor werd een simpele oplossing bedacht: brilglazen die het blauwe licht tegenhouden.

En die worden tegenwoordig steeds populairder, klinkt het bij opticiens. Naar schatting 1 op de 10 brillen die momenteel verkocht worden, heeft zo’n blauwfilter. "We merken dat de verkoop toeneemt en dat meer en meer klanten er zelf naar vragen. Vooral jongeren", zegt Kristel Heyndrickx, consulent bij De Ceunynck, groothandel in brilglazen. "Dat heeft te maken met de digitalisering. Blauw licht is overal en veel mensen hebben er last van. Meer zelfs: te veel blauw licht is op termijn schadelijk voor de ogen."

Daarvoor verwijzen opticiens en fabrikanten van brilglazen naar wetenschappelijke studies. Die hebben aangetoond dat blauw licht cellen in het netvlies kan beschadigen en maculadegeneratie kan veroorzaken. Dat is een oogaandoening die meestal voorkomt bij oudere mensen en die de gezichtsscherpte doet afnemen. Langdurige blootstellingen aan blauw licht zouden dat proces kunnen versnellen. 

De fabrikanten van brilglazen spelen daarop in en breiden hun aanbod aan blauwfilters almaar uit. "In eerste instantie was die blauwe filter enkel bedoeld voor mensen met oogklachten die veel computerwerk doen", zegt een opticien van brilketen Hans Anders. "Maar meer en meer wordt zo’n filter voorzien op de klassieke bril die mensen de hele dag dragen."

Ook wie eigenlijk geen bril nodig heeft, kan tegenwoordig een bril met blauwe filter kopen waarvan de glazen niet versterkt zijn. En er bestaan zelfs modellen voor kinderen.

Bekijk hieronder wat oogartsen en slaapexperten vinden van de blauwfilters: 

Toch zijn experts niet overtuigd van het nut van zulke brillen. "Wij zien momenteel geen enkele reden om ze aan te raden", zegt Marnix Claeys, voorzitter van het Oogartsensyndicaat. "Het is niet ongewoon dat mensen last krijgen van hun ogen als ze voortdurend naar een scherm kijken. Maar dat heeft niets met blauw licht te maken, wel met een overbelasting van de oogspieren. Onze ogen moeten een enorme inspanning leveren als ze uren focussen naar iets op korte afstand. Eigenlijk lopen onze ogen tegenwoordig een marathon terwijl ze daar niet voor gemaakt zijn."

Daarom zullen oogartsen eerder oogspiertraining aanbevelen of op zoek gaan naar andere oorzaken voor de oogklachten. Ook een slechte zithouding, foute brilcorrectie, slechte instellingen van het beeldscherm of vervuilde omgevingslucht kunnen vermoeide en droge ogen veroorzaken, hoofdpijn of andere klachten.

In plaats van een bril met blauwfilter raden oogartsen een simpel trucje aan om de ogen te ontspannen: "Kijk elke 20 minuten gedurende 20 seconden in de verte, op 20 meter afstand." 

Hoe zit dat dan met die studies die bewijzen dat blauw licht schadelijk is voor het oog? "Er zijn proeven op ratten en celculturen die aantonen dat er celschade kan optreden na verlengde blootstelling aan blauw licht", weet oogarts Julie Jacob van het UZ Leuven. "Maar of dit kan leiden tot maculadegeneratie werd nog niet aangetoond. We spreken sowieso over veel intenser licht dan wat er uit een beeldscherm komt. Dat is trouwens vele keren minder sterk dan natuurlijk daglicht."

"Het volledig filteren van blauw licht kan zelfs schadelijk zijn", waarschuwt dokter Claeys. "Bij kinderen is blauw licht noodzakelijk voor de ontwikkeling van het oog en kan het bijziendheid afremmen."

(lees verder onder de foto)

Ook slaapexpert Johan Verbraecken van het UZ Antwerpen benadrukt het belang van blauw licht. "Overdag zorgt blauw licht ervoor dat we ons energiek en goed in ons vel voelen. Het is absoluut onverstandig om zo’n bril met blauwfilter permanent te dragen. Ik heb een patiënt die zelfs vermoeider is sinds hij zo’n bril draagt." 

’s Avonds blauw licht filteren, kan wel helpen om sneller in slaap te vallen. Dat kan met een bril met blauwfilter of via de ingebouwde blauwfilter die de meeste moderne smartphones en tablets tegenwoordig hebben. Voor computers kan je één van de gratis programma’s downloaden, zoals f.lux.

Tot slot moeten we eerlijk toegeven dat we de blauwe bril niet zelf getest hebben. Bij mensen die er wel eentje aangeschaft hebben, horen we verschillende meningen. Sommigen merken amper of geen verschil, anderen zeggen dan weer dat ze hun "blauwe bril" niet meer zouden kunnen missen. Een psychologisch effect? Of ziet de wetenschap toch iets over het hoofd? Die vraag blijft momenteel onbeantwoord.