Het Ros Beiaard: veel mensen kennen het, maar ken je ook de sage erachter?

Het Ros Beiaard is geen Dendermondse uitvinding. Het beeld van het grote, bijzonder sterke paard komt ook voor in andere versies van de sage in andere steden. In Dendermonde wordt het Ros Beiaard voor het eerst vermeld in 1461. De versie van het verhaal die we nu kennen, komt uit de 19e eeuw en is opgetekend door letterkundige en vroegere stadsarchivaris Prudens Van Duyse.

In de tijd van Karel de Grote (ca. 750-814), de koning die heerste over grote delen van het Westen, was Aymon heer van Dendermonde. Hij had 4 zonen, die allemaal een paard kregen toen ze ridder werden. Maar toen de jongste, Reinout, aan de beurt was, bleek geen paard sterk genoeg voor hem. Er was er maar één geschikt om met Reinout op pad te gaan: het grootste en sterkste paard van de stal, maar ook van heel Europa: het Ros Beiaard.

Toen de 4 zonen van Aymon in Parijs waren, aan het hof van Karel de Grote, liet Lodewijk, de zoon van Karel, zijn oog vallen op het Ros Beiaard. Maar het paard bleek (uiteraard) niet te koop en de spanning steeg. Er werd een schaakspel gespeeld op leven en dood, tussen Adelaert, één van de zonen van Aymon, en Lodewijk. Adelaert wint en zijn jongste broer Reinout onthoofdt Lodewijk. Nadien moeten de 4 broers op de vlucht voor Karel de Grote, die op wraak uit is. 

Wat volgde was een tocht door Europa, op de vlucht en opgejaagd door de soldaten van Karel de Grote. Maar uiteindelijk wilde ook die vrede, op één voorwaarde: het Ros Beiaard moest geslachtofferd worden, en dat gebeurde ook. Bedoeling was om het in de Dendermonding te gooien, met een molensteen om de nek. Maar het Ros Beiaard was niet zomaar een paard, het was oersterk en kon de molensteen met de hoeven breken. In een tweede poging tot verdrinking werden 4 molenstenen om de benen van het dier gehangen, waarna het het water inging, maar ook dat bleek niet genoeg. Het lukte pas bij de derde poging, toen Reinout, de berijder van het Ros Beiaard, zijn blik moest afwenden. Dat was er voor het dier te veel aan.

Bij elke Ommegang van het Ros Beiaard vloeien er tranen, het is voor de inwoners een bijzonder emotioneel moment. Dat heeft te maken met de tussentijd tussen twee ommegangen. Het Ros heeft er al een lange traditie op zitten, de eerste vermelding in Dendermonde dateert van 1461. Maar het is niet altijd een ommegang geweest zoals nu. Het paard maakte deel uit van processies, maar omdat het geen religieuze waarde had, kon dat op den duur niet meer. Later werd het alleen bij speciale gelegenheden opgevoerd, waardoor het erg onregelmatig te zien was.

In 1986 heeft de gemeenteraad van Dendermonde beslist om vanaf 1990 de ommegang om de 10 jaar te laten plaatshebben. Daarom wordt het ook zo emotioneel. Er wordt gedacht aan de mensen die er niet meer zijn en die de vorige ommegang nog meemaakten en voor oudere inwoners is er vaak het besef dat het weleens de laatste keer zou kunnen zijn dat ze het Ros Beiaard door de straten van Dendermonde zien trekken. Dit jaar zien we overigens de editie van 2020, die door corona twee keer is uitgesteld. De volgende ommegang is voorzien voor 2030, waar de wachttijd dit jaar "maar" 8 jaar zal zijn.