57 miljard euro Amerikaanse steun voor Oekraïne: voldoende om het tij van de oorlog te keren?

"Op het eerste gezicht lijkt 57 miljard euro niet veel, maar het biedt ons de mogelijkheid om zo snel mogelijk wapens in te slaan en de Russische indringers uit Oekraïne te schoppen", vertelt Valentyn Lahoeta, een 58-jarige mechanisch ingenieur in Oekraïne. Het is enigszins een opvallende uitspraak, want een bedrag met 9 nullen doet bij veel mensen het hoofd tollen.

Als het over militair materieel gaat, spreekt men al snel over miljoenen en miljarden. Bij sommigen rijst dan ook de vraag of het Amerikaanse hulppakket van 57 miljard euro wel voldoende is om het tij van de oorlog te keren.

Een groot deel van het bedrag, zo'n 14 miljard euro, gaat naar wapens en munitie. En dat is nodig. Aan het front groeit het onevenwicht tussen Rusland en Oekraïne op vlak van munitie en artillerie elke dag. Volgens schattingen van experten zou de verhouding tussen de 2 landen op dit moment 10 tegen 1 zijn in het voordeel van Rusland. Voor elke raket die Oekraïne afvuurt, kan Rusland er dus 10 afvuren. Hetzelfde geldt voor drones en kogels.

De Oekraïense president Volodimir Zelenski is al lang vragende partij voor meer Patriot-luchtafweersystemen. Zo hoopt hij zich beter te kunnen wapenen tegen de Russische glijbommen, die moeilijk neer te halen zijn en veel schade aanrichten. De Patriot-systemen zijn erg doeltreffend, maar ook erg duur. Het luchtafweersysteem zelf kost al snel enkele honderden miljoenen euro's, en elk projectiel dat afgevuurd wordt kost ook 2 à 4 miljoen euro.

Het kostenplaatje loopt dus al snel op. Als Rusland bijvoorbeeld een Shahed-drone, met een prijskaartje van 50.000 euro een relatief goedkope aanvalstechniek, inzet tegen Oekraïne, moet het Oekraïense leger een raket van enkele miljoenen euro's afvuren om het toestel uit de lucht te halen.

Amerikaanse overheidsmedewerkers hebben nog niet duidelijk gecommuniceerd welke wapens ze nu precies naar Oekraïne zullen zenden. De woordvoerder van het Pentagon, generaal-majoor Patrick Ryder, heeft wel gezegd dat er naar alle waarschijnlijkheid meer luchtverdedigingssystemen en munitie voor artillerie opgestuurd zal worden.

Vorige hulppakketten van de Verenigde Staten - ter waarde van ongeveer 25 miljard euro - bestonden ook vaak uit gepantserde voertuigen, drones en andere munitie.

Lang niet al het geld gaat naar wapens en munitie. "Een deel van het bedrag, ongeveer iets van 9 miljard euro, dient voor de wederopbouw van de Oekraïense energie-infrastructuur", vertelt defensiespecialist bij het Haags Centrum voor Strategische Studies Patrick Bolder in De Ochtend op Radio 1. "Die werd de afgelopen weken zwaar getroffen." Vooral de stad Charkiv werd de laatste weken frequent getroffen.

Op dit moment zou de huidige stroomvoorziening van het land teruggevallen zijn tot 12 gigawatt, een stuk minder dan wat het land nodig heeft. Meer dan 200.000 mensen zouden ook nog steeds zonder elektriciteit zitten.

Veel hangt natuurlijk af van de snelheid waarmee de Amerikanen het militair materieel in Oekraïne krijgen. President Zelenski heeft al meerdere keren benadrukt dat de hulp hoogdringend is. De VS maakt zich echter sterk dat het de wapens en munitie binnen enkele weken, volgens sommige bronnen zelfs enkele dagen, in Oekraïne kan krijgen.

Eerst moet het hulppakket wel nog voorbij de Senaat passeren en moet president Joe Biden zijn signatuur nog plaatsen onder het document. Dat zou hoogstens enkele dagen mogen duren. "Die zit waarschijnlijk nu al klaar met zijn pen om het te ondertekenen", grapt Bolder. President Biden is een felle voorvechter van het hulppakket.

In het Pentagon wachten ze die definitieve goedkeuring niet af. Medewerkers zijn er al begonnen met het samenstellen van pakketten met militair materieel, zodat die snel opgestuurd kunnen worden naar de bondgenoten van de VS. Dat vertellen anonieme bronnen aan Politico. Zo kan het hulppakket, eens de president het heeft goedgekeurd, snel door het bureaucratische proces geloodst worden, klinkt het.

Heel wat wapens staan bovendien al klaar in opslagplaatsen verspreid in Europa. Die kunnen meteen vrijgemaakt en opgestuurd worden richting Oekraïne. "De Verenigde Staten hebben een robuust logistiek netwerk dat ons in staat stelt om materieel erg snel te verplaatsen", zegt de woordvoerder van het Pentagon Patrick Ryder.

De hamvraag blijft natuurlijk of die 57 miljard euro effectief een wezenlijk verschil zal maken aan het front. Generaal-majoor Bolder denkt van wel. "De laatste tijd werd er door het Oekraïense leger met de handrem op gevochten. Het heeft wat moeten besparen op haar middelen, op de granaten, de luchtverdediging. Nu het weet dat er nieuwe spullen komen, kan die handrem er een beetje af en kan er meer gebruikt worden. Op die manier kan de druk opgevoerd worden tegen de Russen, aan de andere kant van het front."

Het Russische leger dwingt de Oekraïense troepen al een tijdje van meerdere richtingen in het defensief. Vooral om het strategische Oekraïense stadje Tsjasiv Jar wordt hevig gevochten. Tsjasiv Jar ligt hoog, op zo'n 250 meter, in een redelijk vlakke regio, en biedt dus zicht op de aanvoerroutes van de tegenstander. In principe is de stad door de ligging op een heuvel ook makkelijk te verdedigen. Ze is ook zwaar verstevigd, en is al sinds 2014 - het begin van de oorlog in de Donbas, in het oosten van Oekraïne, - een militair bolwerk. 

"Dat die stad toch onder druk staat, is behoorlijk tekenend voor hoe slecht Oekraïne er op dit moment voor staat", zei Marijn Trio, die Oost-Europa volgt voor VRT NWS, in De Ochtend.

Volgens Bolder is het Amerikaanse hulppakket dus zeker geen wondermiddel, maar het kan wel een serieuze duw in de rug zijn voor de Oekraïense troepen. "Het is natuurlijk geen 'zilveren kogel', zoals ze dat soms noemen. Het gaat de Oekraïners wel zeker helpen om de Russische opmars te stuiten."

Maar het wapenpakket is ook een goede zaak voor het moreel van de troepen aan het front, meent Bolder. "Er zijn hele Oekraïense eenheden die met spanning zaten te kijken naar die stemming in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden en er ging een gejuich door de eenheid heen toen die wet was aangenomen. Dus ja, voor de gevechtskracht en het moreel om te vechten is het een heel goede zaak. Dat is een enorm belangrijke factor."