Libanon in rouw na explosie: minstens 135 doden onder wie 2 Belgen, 300.000 mensen dakloos en graanvoorraad in gedrang 

Bekijk hier onze reporter Steven Decraene vanuit Beiroet (lees voort onder de video):

De hele stad werd dooreengeschud als gevolg van de explosie die gisteren in de vooravond tot ver buiten de stad te horen was. De voorbije nacht bleven ambulances af en aan rijden in Beiroet, de ziekenhuizen zijn intussen volgelopen. Ook de haven is nog de hele nacht blijven branden. De wijk rond de haven ligt volledig in puin, zelfs gebouwen kilometers verderop hebben als gevolg van de explosie zware schade opgelopen. 

Er zijn intussen al minstens 135 doden geteld, onder wie 2 Belgen. Het zou om een man gaan die met zijn gezin in Beiroet woont. Het tweede slachtoffer is een vrouw. Ze zijn allebei van Belgisch-Libanese afkomst. "Er zijn zo'n 2.200 Belgen ingeschreven in de ruime straal rond Beiroet", zegt Karl Lagatie, woordvoerder van Buitenlandse Zaken aan VRT NWS. "Zij zijn gisteravond allemaal gecontacteerd door de ambassade via sms." 

Door de explosie is ook het gebouw van de Belgische ambassade geraakt. Er is grote materiële schade.  Er zal de komende weken niet vanuit de ambassade gewerkt kunnen worden. Twee medewerkers en twee familieleden zijn lichtgewond geraakt, mogelijk door rondvliegende scherven.

Beluister het gesprek met Karl Lagatie in "De ochtend" op Radio 1: 

"Het is nog steeds grote chaos hier", zegt correspondente Daisy Mohr in "De ochtend" op Radio 1. "Dit is een grote uitdaging voor de ziekenhuizen, sommigen hebben ook veel schade opgelopen. Enkele grote ziekenhuizen liggen in de buurt van de haven, dus die zijn sowieso uitgeschakeld. Er was een enorme toestroom aan slachtoffers, mensen werden opgeroepen om bloed te geven. Ze hebben de slachtoffers zo goed mogelijk proberen te verdelen over de functionerende ziekenhuizen. Maar dat is allemaal heel ingewikkeld, want ook hier zitten ze midden in de coronacrisis, waardoor de ziekenhuizen al flink onder druk staan. Dit konden ze er zeker niet nog eens bij hebben." 

De minister van Volksgezondheid Hamad Hassan zei dat de Libanese ziekenhuizen te weinig bedden hebben en niet over de nodige apparatuur beschikken om "al de gewonden en patiënten in kritieke toestand te verzorgen". Hij vreest dat het dodental verder zal oplopen.

Bekijk hieronder de eerste beelden van de explosies: (en lees verder onder de video)

De explosie werd door ooggetuigen vergeleken met een "aardbeving". "De ravage is enorm", zegt Mohr.  "Ik ben meteen richting de stad gereden en hoe dichterbij ik kwam, hoe groter de ravage: er liggen overal enorme hoeveelheden glasscherven, puin, het is niet te beschrijven bijna." 

(lees verder onder de foto) 

Er was al een tijd een brand in de haven en daarop volgde een explosie die veroorzaakt zou zijn door 2.750 ton ammoniumnitraat. Dat is een chemische stof die in kunstmest zit. De stof wordt ook gebruikt voor springstoffen in de mijnbouw en in bommen. De stof lag volgens president Aoun al 6 jaar op een onveilige manier opgeslagen in een pakhuis centraal gelegen in de haven. De voorraad is jaren geleden in beslag genomen, maar werd nooit vernietigd, zoals oorspronkelijk voorzien was. De president heeft voor twee weken de noodtoestand afgekondigd en 3 dagen van rouw.

Correspondente Daisy Mohr benadrukt dat er nog heel veel vragen zijn over de oorzaak. "Er is een onderzoek gestart, maar hoeveel we daardoor te weten zullen komen, blijft de vraag. Met al die verwarring, blijven op dit moment alle opties open." 

Uit de eerste vaststellingen in het onderzoek blijkt dat jarenlange nalatigheid en gebrek aan actie, in verband met de opslagplaats van het ammoniumnitraat, de explosies hebben aangericht. “Het is veroorzaakt door nalatigheid”, heeft ook een officiële bron aan persbureau Reuters verklaard. Het probleem rond de veiligheid van het opgeslagen materiaal is "al voor verschillende commissies en rechters verschenen". Maar er werd “niets ondernomen om het zeer brandbare materiaal te verwijderen”. Volgens de bron zou de brand begonnen zijn in de haven in magazijn 9 en heeft het vuur zich verspreid naar magazijn 12 waar het ammoniumnitraat was opgeslagen. 

De Libanese regering heeft op een spoedbijeenkomst beslist om alle havenopzichters van Beiroet die verantwoordelijk zijn voor opslag en veiligheid onder huisarrest te plaatsen. Het leger zal op het huisarrest toezien terwijl het onderzoek loopt. Daarnaast moet het leger ook het havengebied afsluiten en voorkomen dat niemand knoeit met bewijsmateriaal.

Bekijk hieronder de beelden van een bruid die tijdens een fotoshoot opgeschrikt wordt door de explosie

Daniella De Hondt woont samen met haar zoon op 20 kilometer van Beiroet. Ze was thuis toen de twee explosies plaatsvonden. “Zelfs op 20 kilometer hebben we schade aan het huis, de panelen van de rolluiken zijn naar beneden gekomen”, vertelt De Hondt. 

Ze heeft “twee enorme slagen” gehoord en “twee rookpluimen” gezien. “Ik wist niet wat het was, het is hier chaotisch”, zegt ze nog. De Hondt woont al twaalf jaar in Libanon. Zij en haar zoon verkeren in goede gezondheid, maar ze wil zo snel mogelijk terugkeren naar België.  

Bekijk hieronder de getuigenis van Danielle De Hondt vanuit Libanon.

Bekijk hier beelden uit een appartement in Beiroet op het moment van de explosie (lees voort onder de video):

Ook de bezorgdheid over de economische impact van deze ramp neemt toe. De haven is immers de levensader van de Libanese economie, maar is nu helemaal verwoest.

Op beelden is te zien hoe grote graansilo's in de haven van Beiroet opengereten zijn. De minister van Economie Raoul Nehme bevestigt dat alle graan in de haven besmet is en niet meer kan gebruikt worden. Libanon heeft genoeg graanreserves voor "iets minder dan een maand", zei de minister nog. “We zijn op zoek naar opslagplaatsen.” De minister wil ook nog tarwe importeren.  De ngo Save The Children vreest voor hongersnood in het land.

De haven van de Noord-Libanese stad Tripoli wordt ingericht als alternatief voor Beiroet, maar deze haven is veel kleiner. Ze is goed voor 6,8 procent van het goederenvervoer, terwijl Beiroet 68 procent van de trafiek voor zijn rekening nam. De haven op korte termijn uitbouwen is geen realistische optie. Bovendien is het grensverkeer over land nagenoeg onmogelijk: Libanon grenst in het oosten aan Syrië dat getroffen is door een burgeroorlog, en in het zuiden aan " oude vijand" Israël.

(Lees verder onder de foto)

Verschillende landen waaronder de Verenigde Staten, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Iran en zelfs Israël hebben al humanitaire hulp toegezegd na de verwoestende explosie.  Frankrijk stuurt twee legervliegtuigen naar Libanon, met aan boord spoedartsen en medisch hulpmateriaal. Nederland heeft hulp aangeboden bij de zoek- en reddingsoperaties. De WHO zou vanuit Dubai ladingen medisch materiaal  laten overvliegen. Ook de EU biedt een honderdtal gespecialiseerde brandweerlui aan met honden en materiaal om overlevenden te zoeken of lichamen te bergen. En de Wereldbank houdt zich klaar om middelen te mobiliseren om Libanon te helpen. De instelling kan "een snelle evaluatie maken van de schade en de noden en een heropbouwplan opstellen", klinkt het.

De Belgische minister van Buitenlandse Zaken Philippe Goffin heeft eveneens hulp aangeboden "om de gevolgen van deze vreselijke explosie te overwinnen". België biedt het B-fast team aan. Er is aan ons land nog geen specifieke vraag gesteld, maar waarschijnlijk volgt die vandaag. België staat daarover in contact met de Libanese autoriteiten.  Grote delen van de Libanese haven zijn zwaar beschadigd, dus het is de vraag hoe en waar er aangemeerd kan worden, zegt Lagatie nog. 

(lees verder onder de foto) 

Er wordt gevreesd dat er nog veel mensen onder het puin liggen en heel veel mensen zijn ook op zoek naar familieleden en vrienden van wie ze nog niets gehoord hebben. Op Instagram is intussen een account aangemaakt dat moet helpen om mensen terug te vinden die  vermist zijn geraakt. Het account Locate Victims Beirut heeft meer dan 90.000 volgers en er zijn al meer dan 100 foto's en verhalen geplaatst van vermisten.

Aan de pagina is ook een inzamelingsactie gekoppeld. De organisatie Impact Lebanon, die humanitaire hulp verleent, wil geld inzamelen voor noodhulp. 

"Veel mensen zitten ook zonder huis en weten niet waar naartoe", zegt Mohr. "Er zijn hotels die gratis kamers aanbieden aan mensen die niet thuis kunnen blijven. Mensen helpen elkaar, er is veel samenhorigheid, maar dit is niet iets wat zomaar in een paar dagen is opgelost." 

Ook op sociale media bieden Libanezen elkaar slaapplaatsen aan via de hashtag #OurHomesAreOpen. Al honderden Libanezen hebben hun huis aangeboden voor mensen die door de explosie geen thuis meer hebben.  Er worden onder meer logeerkamers, appartementen en hotelkamers aangeboden. 

(Lees verder onder de foto)

Libanon verkeert al sinds eind vorig jaar in een zware economische crisis, de coronapandemie van de jongste maanden maakte de situatie nog erger. Voedselprijzen stegen met meer dan 169 procent door hyperinflatie, zo'n 45 procent van de Libanese bevolking is werkloos.

De voorbije maanden waren er meermaals straatprotesten tegen de heersende politieke elite. Maar door de verwoesting van de haven dreigt nu ook de import van vitale levensmiddelen als graan of brandstoffen stil te vallen.

Uit een rapport vorige week van de ngo Save The Children bleek dat in het land een half miljoen kinderen honger lijden. Steeds meer families verloren hun inkomen en hebben niet meer voldoende om te eten. Deze explosie maakt de situatie in het land extra precair. 

Bekijk hieronder hoe groot de schade is en bekijk ook alle reportages over deze ramp in "Het Journaal."