Servische leger in hoogste staat van paraatheid door spanningen met Kosovo: "Dit is vooral een woordenoorlog"

"De president van Servië heeft het Servische leger opdracht gegeven tot maximale paraatheid", kondigde de Servische minister van Defensie Milos Vucevic aan in een persbericht. Generaal Milan Mojsilovic, hoofd van het Servische leger, zei dan weer dat de Servische president Aleksandar Vucic hem naar de grens met Kosovo gestuurd heeft.

"De situatie is er complex", zei Mojsilovic aan televisiezender Pink, terwijl hij op weg was naar Raska, een gemeente op tien kilometer van de grens met Kosovo. Hij zei ook dat het Servische leger aanwezig moest zijn aan de "administratieve lijn", de term waarmee Servië de grens met Kosovo bedoelt.

Wat er door die hoogste paraatheid exact verandert, is niet zo heel duidelijk, want het Servisch leger is altijd al actief geweest in het zuiden van het land, aan de grens met Kosovo. Wel duidelijk is dat de politie en de speciale troepen van het ministerie van Binnenlandse Zaken nu onder bevelvoering van het leger zijn geplaatst, waardoor alle strijdkrachten nu onder een gezamenlijk bevel staan.

De spanningen tussen Servië en Kosovo lopen al enkele maanden weer op. Omdat Servië de onafhankelijkheid van Kosovo niet erkent, moedigt de Servisch regering de ongeveer 120.000 Serviërs in Kosovo aan om het gezag van de lokale autoriteiten te betwisten.

Dat gebeurt dan ook regelmatig. Zo trokken enkele honderden Servische Kosovaren op 10 december wegblokkades op in het noorden van Kosovo om te protesteren tegen de arrestatie van een Servische ex-politieagent. Daardoor kwam het verkeer naar twee grensposten met Servië lam te liggen.

De nummerplatenruzie is het meest opmerkelijke voorbeeld van de oplopende spanningen tussen de Serviërs die in Kosovo wonen en de Kosovaarse overheid. Die verbood Serviërs die in Kosovo wonen nog langer Servische nummerplaten te gebruiken. De Serviërs in het noorden van Kosovo bleven Servische nummerplaten gebruiken omdat ze de onafhankelijkheid van Kosovo niet erkennen en dus ook niet het gezag van de overheid. Als reactie op het verbod namen begin november honderden Servische politieagenten van de Kosovaarse politie ontslag, net als rechters, procureurs en andere functionarissen. Intussen is er een akkoord en is het verbod opgeschort.

Maar dat akkoord neemt niet weg dat de spanningen blijven oplopen en er nieuwe incidenten opduiken. Kort voor het vertrek van generaal Mojsilovic naar het grensgebied verspreidden enkele Servische media beelden van sociale media waarop schoten waren te horen. De media spraken over "gevechten" in de loop van de avond toen het Kosovaarse leger probeerde om een blokkade te ontmantelen. De Kosovaarse politie ontkende die beweringen.

Media in de Kosovaarse hoofdstad Pristina van hun kant verspreidden het bericht dat een patrouille van KFOR, een door de NAVO geleide internationale vredesmacht in Kosovo, zich op de plek bevond waar er geschoten werd. De Kosovaarse minister van Binnenlandse Zaken, Xhelal Svecla, zei dat een patrouille van KFOR aangevallen werd. 

KFOR zelf zei dat het een onderzoek voert naar een schietpartij, op 25 december, in de buurt van een patrouille van de NAVO-missie. "Er waren geen gewonden of materiële schade", liet KFOR later op de dag via Twitter weten, tegelijkertijd riep de missie op tot kalmte.

De oplopende spanningen monden nu dus uit in de Servische beslissing om het leger in de hoogste staat van paraatheid te brengen. Vorige week zei de Servische premier Ana Brnabic nog dat de situatie in Kosovo zich "op de rand van een gewapend conflict" bevindt. De Servische president had het dan weer over een rode lijn die was overschreden.

Maar of het echt tot een nieuw gewapend conflict zal komen, lijkt erg onwaarschijnlijk, zegt VRT NWS-journalist Stefan Blommaert, die de regio al lang volgt, in "De ochtend". De aanwezigheid van NAVO-troepen in Kosovo maakt die kans heel erg klein. "Dit is in de eerste plaats een woordenoorlog. Het is nog maar de vraag of er echt militair opgetreden zal worden. Ik denk niet dat Servië het zich kan permitteren om de NAVO de oorlog te verklaren. Zeg nooit nooit, maar het is erg onwaarschijnlijk."

Maar aan de andere kant lijkt er ook niet meteen een einde te komen aan de spanningen. De Europese Unie en de Verenigde Naties roepen op tot kalmte en zullen wellicht opnieuw een inspanning doen om de beide kanten te verzoenen. "Maar wat kan er nog gebeuren?", vraagt Blommaert zich af. "Er was een akkoord, maar dat is door nieuwe incidenten en provocaties aan diggelen geslagen. De vraag is hoe de EU en de VN de twee kanten nog zullen kunnen overtuigen."