Hoge rechter Clarence Thomas

Rechter die tegen abortus stemde in VS, heeft ook vragen bij recht op anticonceptie, homoseks en homohuwelijk

Clarence Thomas, een van de rechters van het Amerikaanse Hooggerechtshof die het recht op abortus in de Verenigde Staten terugdraaiden, vraagt zich af of ook het recht op anticonceptie, het recht voor mannen om seks te hebben met elkaar en het homohuwelijk niet herbekeken moeten worden. Dat schrijft hij in een opinie bij de beslissing van het Hooggerechtshof om de abortuswet af te schaffen.

Het arrest "Roe versus Wade" was een mijlpaal in de strijd voor abortus in de Verenigde Staten. Het arrest gold tot voor kort als de belangrijkste rechtspraak in de VS over het thema, maar vrijdag heeft het Amerikaanse Hooggerechtshof met vijf stemmen tegen vier het onwettig verklaard.

In een "concurring opinion" bij die beslissing, vraagt Clarence Thomas, een van de rechters die voor de vernietiging van het arrest stemden, zich af of ook andere historische arresten niet moeten herbekeken worden. Hij noemt daarbij drie namen: Griswold, Lawrence en Obergefell. Daarmee verwijst hij naar arresten die aan de basis liggen van het recht op anticonceptie, het recht voor mannen om seks te hebben met elkaar en het recht op het homohuwelijk.

"We hebben de plicht om de fouten die in deze precedenten werden gemaakt, recht te zetten", aldus Thomas. Andere rechters verzekeren in dezelfde opinietekst dat er niet zal geraakt worden aan andere verworven rechten en dat de beslissing van vrijdag enkel invloed heeft op de abortuswet. "Roe onwettig verklaren, bedreigt op geen enkele manier en zaait op geen enkele manier twijfel over andere precedenten", schrijft Brett Kavanaugh, die ook stemde voor het terugschroeven van het recht op abortus.

Het Hof bewandelt een gevaarlijk pad

Joe Biden, president van de Verenigde Staten

"Roe (v. Wade) lag aan de basis van zovele fundamentele rechten die we al een tijdje als vanzelfsprekend beschouwen", reageerde president Biden al op de uitspraken van Thomas. "Zo is er het recht om anticonceptie te gebruiken en het recht om te trouwen met de persoon van wie je houdt, maar Thomas roept nu op om die rechten te herbekijken. Het Hof bewandelt hiermee een extreem en gevaarlijk pad."

Thomas staat binnen het Hooggerechtshof bekend als een stille, maar zeer conservatieve rechter. In 1992 stemde hij in zijn eerste grote zaak al voor de afschaffing van het arrest Roe v. Wade en ook in andere historische arresten zoals Lawrence v. Texas (2002) en Obergefell v. Hodges (2015) koos hij steeds conservatief. 

Bij die laatste twee zaken trok hij aan het kortste eind, het is dan ook niet verwonderlijk dat hij er nu voor pleit om die zaken terug te bekijken. Het andere arrest dat Thomas graag afgeschaft zou zien is Griswold v. Connecticut en dateert van een stuk langer geleden, daarvoor keren we terug naar 1965.

Griswold, Lawrence en Obergefell

Griswold v. Connecticut (1965), was een belangrijke uitspraak van het Amerikaanse Hooggerechtshof waarin het Hof oordeelde dat koppels in de Verenigde Staten het recht hebben om voorbehoedsmiddelen te kopen en te gebruiken zonder overheidsinmenging. 

Aan de basis lag een wet in Connecticut waarin stond dat het verboden was om geneesmiddelen te gebruiken met als doel de conceptie te voorkomen. Estelle Grisworld en Lee Buxton vochten de wet aan en kregen in 1965 gelijk van het Hooggerechtshof. Het Hof oordeelde dat de wet in strijd was met het recht op privacy binnen het huwelijk en vernietigde de wet.

In het arrest Lawrence v. Texas (2002) oordeelde het Amerikaanse Hooggerechtshof dat een Texaanse wet, die er voornamelijk voor bedoeld was geslachtsverkeer tussen mannen te verbieden ongrondwettelijk was. Het vonnis vernietigde daarmee een eerdere uitspraak uit 1986 en verklaarde het grondwettelijke recht op een privéleven van toepassing op geslachtsgemeenschap in de privésfeer.

Obergefell v. Hodges (2015) is het arrest dat aan de basis ligt van het homohuwelijk in de Verenigde Staten. Voorafgaand aan de zaak werd het huwelijk van mensen van hetzelfde geslacht erkend in 37 staten. James Obergefell was een van de eisers die een rechtszaak aanspande tegen de staten Ohio, Michigan, Kentucky en Tennessee, waar het homohuwelijk verboden was. Het arrest leidde ertoe dat in alle staten van de VS het huwelijk voor mensen met hetzelfde geslacht legaal werd opengesteld.

Wie is Clarence Thomas?

Clarence Thomas (74) studeerde rechten aan de Yale-universiteit en studeerde af in 1974. Hij begon zijn carrière als assistent voor de procureur-generaal in Missouri en ging daarna aan de slag als advocaat bij chemiebedrijf Monsanto. 

Van 1981 tot 1991, onder presidenten Reagan en Bush, bekleedde hij verschillende posten binnen de Republikeinse partij en de Amerikaanse overheid. In 1991 droeg Bush hem voor als kandidaat-rechter voor het Hooggerechtshof als vervanger voor de liberale Thurgood Marshall, de eerste Afro-Amerikaanse rechter van het Hof. 

Net voor zijn aanstelling verscheen Anita Hill op het toneel, die voor Thomas had gewerkt op het departement Onderwijs. Ze beschuldigde hem van seksueel grensoverschrijdend gedrag, maar Thomas ontkende alles en de Senaat keurde zijn aanstelling in het Hooggerechtshof nipt goed (52-48).

Clarence Thomas was ook de enige rechter van het Hooggerechtshof die niet akkoord ging dat bepaalde documenten uit het Witte Huis zouden worden vrijgegeven voor de hoorzittingen in de VS over de aanval op het Capitool op 6 januari 2021, na de verkiezingsoverwinning van Joe Biden. 

Dat komt omdat zijn vrouw Virginia (Ginni) Thomas destijds berichten zou hebben gestuurd naar de stafchef van toenmalig president Donald Trump, waarin ze vraagt of de verkiezingsuitslag nog kan veranderd worden. Ginni zal daarover zelf ook moeten getuigen tijdens de hoorzittingen.

Demonstranten belagen het huis van rechter Thomas

Sinds de uitspraak van het Hooggerechtshof op vrijdag wordt er op verscheidene plaatsen in de VS gedemonstreerd. In een voorstad van Washington belaagden gisteren ongeveer twintig actievoerders het huis van rechter Clarence Thomas.

Protest in Fairfax in Virginia, de woonplaats van Clarence Thomas.
AFP or licensors
AFP or licensors

in Washington zelf verzamelden enkele duizenden mensen, omringd door hekken en onder politiebescherming. Behalve de voorstanders van het recht op abortus, waren ook enkele tientallen anti-abortusactivisten naar het Hooggerechtshof afgezakt.

Ook in Los Angeles wordt betoogd. De gouverneurs van Californië en andere Democratische staten hebben beloofd om de toegang tot abortus te blijven beschermen.

Protest in Los Angeles
Copyright 2022 The Associated Press. All rights reserved.

Hier en daar zijn de betogingen op geweld uitgedraaid. Dat was onder meer het geval in Cedar Rapids, in Iowa, waar een bestelwagen inreed op een groep betogers. Volgens plaatselijke media raakte een vrouw daarbij gewond aan de voet. 

In Phoenix bestormden honderden betogers vrijdagavond al het parlementsgebouw van de staat Arizona en richtten vernielingen aan, aldus plaatselijke media. Parlementsleden moesten korte tijd naar de onderste verdieping vluchten, maar konden weer naar boven voor hun zitting nadat de politie met traangas de demonstranten had verdreven. 

Protest tijdens Pride Parade?

In verschillende Amerikaanse steden staat vandaag de jaarlijkse Pride Parade op het programma. De uitspraken van het Hooggerechtshof en die van rechter Thomas zijn niet het enige waar de LGBTQ+-gemeenschap in de Verenigde Staten zich zorgen over maakt. Uit een peiling van CBS blijkt dat 57 procent van de Amerikanen vreest dat ook andere verworven rechten in het gedrang zullen komen.

Meer dan een dozijn staten hebben onlangs wetten uitgevaardigd die tegen de belangen van de gemeenschap ingaan. Florida voerde bijvoorbeeld een wet in die elke vermelding van seksuele geaardheid in schoolprogramma's verbiedt en in Texas dreigen ouders vervolgd te worden als ze hun kinderen genderneutraal willen opvoeden.

Verschillende staten hebben ook wetten ingevoerd die transgenderatleten verbieden deel te nemen aan teamsporten die overeenkomen met het geslacht waarin zij zich identificeren. De recente gebeurtenissen leiden ertoe dat heel wat mensen opperen om de Pride Parade dit jaar opnieuw haar oude betekenis terug te geven: geen straatfeest, maar een protestmars.

Meest gelezen