Wie zijn de meer dan 2 miljoen Belgen die al gevaccineerd werden? Waarom werden meer vrouwen dan mannen gevaccineerd? 

Op 27 december kreeg de 96-jarige Jos Hermans als eerste Vlaming een COVID-vaccin. Pijn deed het niet. “Het is precies een engeltje dat op mijn tong pist”, verklaarde Hermans voor het oog van de camera's.

Vandaag, bijna vier maanden later, werd al 2.816.841 keer geprikt. Meer dan 2,1 miljoen inwoners van ons land kregen al een eerste dosis toegediend. Dat is één op de vijf van de volwassen bevolking.

Er is pas sprake van groepsimmuniteit als minstens 70 percent immuun is. Er moet dus nog veel gevaccineerd worden. 

Er was de voorbije weken veel ophef over de trage levering van vaccins. Zo werden veel minder dosissen van het AstraZeneca-vaccin geleverd dan het bedrijf had beloofd. "Ook de leveringen van Moderna zijn niet stabiel", zegt Gudrun Briat van de Task Force Vaccinatie. "Dat bemoeilijkt de vaccinatiecampagne."

De leveringen van het vaccin van Pfizer zijn minder onvoorspelbaar.  Het vaccin van Pfizer werd in Vlaanderen al 1.197.076 keer gebruikt. Dat is veel veel meer dan de vaccins van AstraZeneca (399.020) en Moderna (87.495). 

België heeft ook vijf miljoen dosissen van het vaccin van Johnson en Johnson besteld. Afgelopen week werden de eerste 36.000 vaccins geleverd. Die vaccins kunnen voorlopig niet gebruikt worden, op vraag van de fabrikant. Er moet eerst meer duidelijkheid komen over de zeer zeldzame bijwerkingen die in de VS werden gemeld.

Er werden in Vlaanderen al 86 dosissen van het vaccin van Johnson en Johnson toegediend.  "Die 86 geregistreerde vaccins dateren van voor 31 maart", zegt Joris Moonens van het Agentschap Zorg en Gezondheid. "Ze kunnen dus niet gegeven zijn na de eerste officiële levering van deze week. Er zijn twee mogelijke verklaringen: ofwel zijn het deelnemers aan klinische studies, ofwel zijn een aantal personen verkeerd geregistreerd toen ze gevaccineerd werden."

In Vlaanderen kreeg 91 percent van de 85-plussers al een eerste prik. 37,7 percent is volledig gevaccineerd. Ook veel 75-plussers kregen al een eerste dosis.

De vaccinatiegraad is veel lager bij de mensen jonger dan 75. In de categorie 65 tot 74 jaar kreeg slechts één op de vier al een eerste dosis. Bij mensen jonger dan 65 is dat ongeveer één op de acht.

De voorbije maanden werden veel meer vrouwen dan mannen gevaccineerd. Maar liefst 70 percent van de mensen die al volledig gevaccineerd werden, zijn vrouwen.

Dat komt natuurlijk niet omdat vrouwen meer bereid zijn om zich te laten vaccineren. Het heeft wel te maken met het feit dat vrouwen gemiddeld langer leven dan mannen. "Er leven meer vrouwen in woonzorgcentra dan mannen", zegt Brecht Devleesschauwer van Sciensano "Hoe ouder, hoe meer vrouwen. Dat verschil merk je ook in de vaccinatiecijfers."

Er zijn ook meer vrouwen die werken in de zorgsector.  Volgens cijfers van het Belgische statistiekbureau Statbel is 78,6 percent van het personeel in de gezondheidszorg vrouw. Bij de verpleegkundigen is dat zelfs 85,4 percent. 

De voorbije maanden werden mensen uit de zorgsector gevaccineerd, omdat zij door hun beroep meer risico lopen om besmet te worden.  Daar zijn dus relatief veel meer vrouwen bij. Ook dat onevenwicht zie je terug in de vaccinatiecijfers.

"Dat verschil zal wel verdwijnen naarmate meer mensen gevaccineerd worden", zegt Devleesschauwer. "Over alle leeftijden heen zijn er ongeveer evenveel vrouwen als mannen."

Wanneer een (corona)vaccin ontwikkeld wordt, onderzoekt men altijd eerst de werking bij volwassenen. Als de resultaten positief zijn, dan wordt in een latere fase onderzocht of het vaccin ook werkt bij kinderen.

Bij het vaccin van Pfizer werd dat wél al onderzocht. Bij het fase III-onderzoek werd gekeken naar de werking bij mensen van 16 jaar en ouder. De resultaten waren positief en daarom mag het vaccin nu al gebruikt worden bij jongeren van 16 en 17 jaar oud . Over een paar maanden zal duidelijk worden of ook de andere vaccins bruikbaar zijn bij kinderen en jongeren. 

2.600 jongeren kregen de voorbije maanden al een eerste prik. 2.100 kinderen van die jongeren zijn volledig gevaccineerd. Dat zijn dus jongeren kinderen van 16 of 17 jaar. En ze kregen allemaal, zonder uitzondering, het Pfizer-vaccin.

“Het gaat vooral om jongeren die als stagiair of vrijwilliger in woonzorgcentra hebben gewerkt”, zegt Brecht Devleesschauwer. 

"De studenten en stagiairs in de woonzorgcentra, ziekenhuizen en collectiviteiten als de gehandicaptenzorg worden beschouwd als zorgverleners", bevestigt Gudrun Briat. "Ze zijn daarom al mee gevaccineerd met het zorgpersoneel."

De vaccinatiegraad verschilt van gemeente tot gemeente. In de West-Vlaamse gemeente Koksijde is de vaccinatiegraad  30,9% percent. In Herstappe, een Limburgse gemeente, is dat slechts 12,66 percent.

Dat lijkt een enorm verschil, maar er is een eenvoudige verklaring. Herstappe is de gemeente met het kleinste aantal inwoners van België. Een paar vaccins meer of minder, heeft dan een grote invloed op het totaal.

Dat Koksijde zo goed scoort, komt omdat het een kustgemeente is. "Veel mensen verhuizen na hun pensioen naar de kust", zegt Brecht Devleesschauwer. "De gemiddelde leeftijd is daarom hoger aan de kust dan in het binnenland."

Volgens cijfers van Statbel is een kwart van de inwoners in de meeste kustgemeentes ouder dan 65. Dat verschil merk je dus ook in de vaccinatiecijfers, want de voorbije maanden werden vooral ouderen gevaccineerd.

Risicopatiënten kunnen ingeënt worden in de tweede fase van de vaccinatiecampagne. Het gaat om patiënten met onderliggende medische problemen, bijvoorbeeld diabetes, kanker of hart- en vaatziektes. 

In Vlaanderen en Wallonië werden nog geen risicopatiënten gevaccineerd. "In Brussel is men wel al bezig met het inenten van risicopatiënten", zegt Gudrun Briat. "Ze kiezen daar voor een mix van profielen."

Om te weten of je wordt beschouwd als risicoprofiel, kan je kijken naar de website Myhealthviewer.be. "Je kan ook via de website van je ziekenfonds of van je apotheker informatie krijgen over de selectie van de risicopatiënten. Zij kunnen je wel niet toevoegen aan de vaccinatielijst.  We vragen dus van niet naar je huisarts te bellen om te vragen of je op de lijst staat."

In Vlaanderen kreeg 22,9 percent van de volwassen al een eerste prik. In Wallonië is dat 22,5 percent, een half percent minder. Er is dus geen groot verschil tussen Vlaanderen en Wallonië qua vaccinatiegraad.

Brussel lijkt op het eerste gezicht het buitenbeentje. Daar kreeg 17,9 percent een eerste spuit. Dat is 5 percent minder dan in de rest van het land.

Toch hinkt Brussel niet echt achterop, zegt Inge Neven, COVID-verantwoordelijke in Brussel. "Als je kijkt naar het aantal dosissen dat we gekregen hebben, dan zit Brussel in lijn met Vlaanderen en Wallonië. De echte cijfers van Brussel zijn 70.000 hoger dan in de gerapporteerde cijfers van Sciensano. Dat heeft te maken met de manier van rapporteren. Ik vind het belangrijk dat dat misverstand rechtgezet wordt."

Er zijn in Brussel wel meer mensen die twijfelen of ze zich willen laten vaccineren. Daarom kan het zijn dat de vaccinatiegraad over enkele maanden toch lager zal zijn in Brussel dan in Vlaanderen en Wallonië.

"We doen er daarom alles aan om mensen zoveel mogelijk te sensibiliseren", zegt Inge Neven. "Zo hopen we de mensen te bereiken die we nu niet bereiken. We doen er alles aan en we zien wel waar we eindigen."

De meest recente vaccinatiecijfers kan je raadplegen op een overzichtelijk dashboard van Sciensano. Surf naar deze pagina en klik vervolgens op "Vaccination". 

Er is ook een vaccinatieteller met de Vlaamse cijfers. Die kan je hier raadplegen.