"De SP.A: Sterk in steden, maar niet van de partij in kleinere gemeenten"
De SP.A houdt zich sterk in de steden, maar moet aan populariteit inboeten in de kleinere gemeenten. Andere linkse partijen, en dan vooral Groen, gingen er daarentegen wel op vooruit. Dat blijkt uit een onderzoek van Johan Ackaert en Sofie Hennau van de Universiteit Hasselt, dat gepubliceerd werd in het tijdschrift SAMPOL.
De afgelopen jaren is de deelname van de SP.A met zelfstandige lijsten aan de gemeenteraadsverkiezingen sterk gedaald. De partij had het steeds moeilijker om alleen naar de kiezer te trekken. Steeds vaker moet de partij een beroep doen op een kartelpartner, voornamelijk Groen. En niet alleen de participatiegraad ging achteruit, de SP.A verloor ook een aanzienlijk aantal stemmen.
Terugval van de SP.A, boost voor andere linkse partijen
Globaal gezien doet de SP.A het steeds minder goed, zo blijkt uit het onderzoek van Ackaert en Hennau.
De partij deed het vroeger vooral goed in rand- en autonome gemeenten. In steden had ze minder electoraal succes. De gemeenteraadsverkiezingen van 2006 vormden een kantelmoment. Hun populariteit in de rand- en autonome gemeenten ging achteruit, maar groeide sterk in centrum- en kleine steden. Daar waar de SP.A achteruit ging, won Groen aan belang. Zeker in de randgemeenten rond steden.
Na de lokale verkiezingen in 2012 kende Groen een absoluut hoogtepunt. Voor de SP.A betekende het een dieptepunt. In een derde van de gemeenten waar de SP.A alleen opkwam, haalde de partij een score van minder dan 10%. Ook extreem-linkse partijen wonnen aan belang, maar dan wel in een beperkt aantal gemeenten, stellen de onderzoekers
Een dalende participatiegraad, een zwakkere score bij de verkiezingen en bijgevolg steeds minder vertegenwoordigers in de schepencolleges: de SP.A leverde nog nooit zo weinig burgemeesters. Slechts in 7% van de gemeenten heeft een socialistische burgemeester het heft in handen. Het aandeel van Groen in schepencolleges is wel gegroeid, maar dan vooral door kartelvorming met de SP.A.
SP.A-Groen: de oplossing?
Uit de studie blijkt ook dat de SP.A meer electoraal succes boekt bij gemeenteraadsverkiezingen wanneer ze een kartel vormt met Groen. Maar dit succes moet ook gerelativeerd worden zeggen de onderzoekers. De partijen trekken een ander soort kiezers aan, hun partijcultuur verschilt en de ene scoort beter in de steden dan de andere. Dat zorgt ervoor dat ze het niet altijd eens zijn over welk beleid ze moeten voeren.
Verkiezingen 2018: nog meer terreinverlies?
Dat de SP.A het op federaal en Vlaams niveau niet zo goed doet, kan ook gevolgen hebben voor de lokale afdelingen. De resultaten van de lokale verkiezingen zijn namelijk enorm gevoelig aan de positie van een partij op federaal of Vlaams niveau. Het dalende aantal SP.A parlementsleden belooft dus niet veel goeds, concluderen Ackaert en Hennau.
Het inhoudelijke probleem van de SP.A
De SP.A probeert zich van de andere partijen te onderscheiden door hun focus te leggen op beleidsthema’s zoals sociaal beleid en seniorenzorg. Volgends de onderzoekers is het juist in deze sociale beleidsdomeinen dat de bestuurskracht van kleine gemeenten beperkt is. Electoraal succes en een focus op sociale thema's zijn moeilijk te verzoenen. Al heeft de terugval van de SP.A natuurlijk ook te maken met de een toenemende ontzuiling.
Professor Ackaert gaf in "De ochtend" op Radio 1 een toelichting bij zijn onderzoek: