De eeuwige bouwwerf van justitie
Het lijkt een wetmatigheid als het over justitie en politie gaat: pas als er iets misloopt, komen de problemen in het nieuws en op het bord van de politici. Als bijvoorbeeld rellen losbarsten in Brusselse wijken, breekt de discussie over een eengemaakte Brusselse politiezone los. Als er meerdere gevangenen in eenzelfde augustusmaand ontsnappen, woedt het debat over de beveiliging van de gevangenissen.
Jo Vandeurzen (CD&V) was na de verkiezingen van 2007 de eerste die de problemen op justitie mocht proberen aan te pakken. Hij moet een kunstgreep uithalen opdat Hassan Iasir, de vermoedelijke moordenaar van politieagente Kitty Van Nieuwenhuysen, niet vrij zou komen door een procedurefout. Die fout werd mee veroorzaakt doordat een beroep tegen zijn aanhouding enkel schriftelijk kon worden overgemaakt.
Vandeurzen start met het Cheopsproject om het gerecht te informatiseren. Cheops moet de opvolger worden van het bijzonder dure maar mislukte Feniksproject, maar de informatisering van justitie stokt opnieuw. Het gerecht blijft in de vorige eeuw steken.
De Clerck kan werk niet afmaken
Na het ontslag van Vandeurzen tijdens de Fortisaffaire kwam partijgenoot Stefaan De Clerck op Justitie.
Habran, Sekakki, de aanvallers van Simon Wijffels, Iasir, Beaulieu, Francine De Tandt, het zijn maar enkele voorbeelden van zaken die de Belgische justitie in verlegenheid brachten. Maar naast die regelmatige opflakkeringen sleept het probleem van verouderde, overvolle en slecht beveiligde gevangenissen al jaren aan.
Op zijn website publiceerde De Clerck een overzicht van afgewerkte projecten en lopende projecten op Justitie. Opvallendst is de huur van 500 cellen in de gevangenis van Tilburg. Daarnaast hoort bij de 10 afgewerkte projecten onder meer de hervorming van het hof van assisen, het elektronisch toezicht en de collectieve schuldenregeling. De lijst met niet-afgewerkte projecten is exact drie maal zo lang.
"Deze legislatuur is op een roekeloze wijze afgebroken. In een korte periode hebben we behoorlijk wat kunnen doen. Voor justitie stond veel op het getouw, met het oog op afwerking in het resterende jaar. Tegen de gebruiken in pakken we onze dossiers niet in voor de archieven. We stellen ze open in de hoop dat ze terug geactiveerd worden door de nieuwe minister van Justitie, die hiermee een vlotte doorstart kan maken", zo schrijft De Clerck op zijn website.
Nood aan een nieuwe Octopushervorming
Als Herman Van Rompuy (CD&V) eind 2008 eerste minister wordt, staat Patrick Dewael (Open VLD) met plezier de post van Binnenlandse Zaken af aan zijn relatief onbekende partijgenoot Guido De Padt. Het kabinet van Dewael was in opspraak gekomen bij de zaak-Koekelberg, waarbij enkele secretaresses een onrechtmatige promotie kregen. Dewael wilde Fernand Koekelberg weg als chef van de federale politie, maar verloor het partijtje armworstelen.
Na een half jaar neemt Annemie Turtelboom (Open VLD) Binnenlandse Zaken over van De Padt, die regeringscommissaris wordt. Bij haar beleidsverklaring zegt Turtelboom dat ze de hervorming van de politie wil voortzetten. De vorige Octupushervorming, die in 2009 een goed rapport kreeg van de Federale Politieraad, is door de politieke crisissen al enkele jaren geleden stilgevallen.
Voor de regering struikelt, kan Turtelboom de opleiding voor agenten nog wijzigen. Het overige werk blijft op de plank liggen. De hervorming van de brandweer komt er wel nog door: zo wordt het aantal zones teruggebracht.
De onbekende deadline
Geen enkele minister wist bij zijn of haar aantreden dat het werk niet zou kunnen worden afgemaakt. De vele doorschuifoperaties met ministerposten en de opeenvolgende politieke crisissen verhinderden een kordate aanpak van het probleem van de overvolle gevangenissen en van het ouderwetse justitieapparaat.
Ontslagnemend Justitieminister Stefaan De Clerck betreurt openlijk dat zijn hervormingen de -vooraf onbekende- deadline niet haalden. Justitie blijft daardoor nog voor een hele tijd een bouwwerf.
Wouter Carton