Wat als er geen enkele meerderheid is om te besturen in Ninove?

In Ninove was Forza Ninove afgelopen zondag de grote winnaar bij de gemeenteraadsverkiezingen. De Vlaams Belang-gerelateerde lijst haalde maar liefst 40 procent van de stemmen. Maar toch is het op dit moment onmogelijk om nog een meerderheid te vormen in Ninove, nadat de lokale N-VA-afdeling gisteren heeft beslist om voor de oppositiebanken te kiezen.  Ook de Open VLD van huidig burgemeester Tania De Jonge en de lijst S.A.M.E.N. weigerden al met Forza Ninove te besturen.  Een anti-Forza-Ninove-meerderheid is ook niet mogelijk, dat wil de N-VA namelijk evenmin. De partij is wel bereid om vanuit de oppositie "dossier per dossier" gedoogsteun te geven om een totale onbestuurbaarheid te vermijden.

(lees verder onder de grafiek)

Maar wat zal er nu gebeuren, als er effectief geen enkele meerderheid is om te besturen in de Oost-Vlaamse stad?

Er zijn twee totaal verschillende procedures voor de aanstelling van de burgemeester en de installatie van het schepencollege, duidt professor Politicologie Johan Ackaert (UHasselt) in "De wereld vandaag". 

Wat de burgemeester betreft: zijn aanstelling gebeurt door een benoeming door de minister die bevoegd is voor Binnenlandse Aangelegenheden. In de praktijk benoemt de minister het gemeenteraadslid dat schriftelijk is voorgedragen door de helft van de gemeenteraadsleden én die ook de steun heeft van de helft van de gemeenteraadsleden van de eigen partij (dat is bedoeld om overloperij tegen te gaan). Stel dat die akte niet gebeurt, dan kan de minister aan het einde van de rit een burgemeester benoemen buiten de gemeenteraad. Dan is de enige voorwaarde dat het over een inwoner gaat die aan de voorwaarden moet voldoen om verkiesbaar te zijn: leeftijdsvereisten, nationaliteitsvereisten... In dat geval is er dus geen gemeenteraad nodig om een burgemeester te benoemen.

De installatie van de schepenen is wel problematischer. Normaal gebeurt de voordracht van de schepenen in een akte, net zoals bij de burgemeester. De helt van de gemeenteraadsleden moet die akte ondertekenen, alsook de helft van de gemeenteraadsleden van de eigen partij van de kandidaat-schepen. Die akte moet voor nieuwjaar worden ingeleverd bij de gemeentedirecteur, oftwel de vroegere gemeentesecretaris. Die draagt de akte over aan de voorzitter van de gemeenteraad. Als die akte in orde is, zijn de schepenen benoemd. Daar komt in eerste instantie dus geen stemming bij kijken in de gemeenteraad. 

Stel dat die akte er niet is, of er is geen voordracht voor alle kandidaat-schepenen, dan wordt de aanwijzing van de schepenen (die niet in eerste instantie kunnen benoemd worden door een akte in de gemeenteraad) uitgesteld. Een tweetal weken later moet de gemeenteraad opnieuw bijeenkomen. Dan wordt er opnieuw gekeken of er voordrachten zijn van kandidaten en dan kan er wel gestemd worden in de gemeenteraad. Die stemming is geheim en dat betekent dat het alle kanten uit kan.

Die laatste procedure was een courante praktijk in de jaren 80, legt de professor uit. Dan waren er bij schepenverkiezingen altijd verrassingen. Men kwam afspraken niet na of dan ging iemand van de oppositie toch iemand van de meerderheid steunen die in eerste instantie niet bedoeld was als schepen. 

Maar stel dat het zover komt, wat dan? Dat is extreem koffiedik kijken, benadrukt de professor. Als er ook effectief in de gemeenteraad wordt gestemd over de schepenen, dan gebeurt dat ook bij volstrekte meerderheid. Dan tellen enkel de geldige stemmen. Dan kan dus bij wijze van spreken iemand met vijf stemmen tegen drie en zoveel onthoudingen, met vijf stemmen verkozen worden tot schepen.

Maar de professor waarschuwt ook. "Ninove wordt geconfronteerd met enorme uitdagingen. Als je daar een instabiel bestuur op afstuurt, kan de situatie alleen maar verergeren." In dat geval is er in het decreet lokaal bestuur de mogelijkheid voorzien van wat men noemt de "structurele onbestuurbaarheid". Dan kan men, rekening houdend met een aantal voorwaarden, de burgemeester ontslaan en het schepencollege veranderen door een anderen. "Ook in dat geval, gelet hoe de kaarten vandaag liggen, weet ik niet goed hoe men daar verder uit moet raken", aldus de professor.

Voorlopig blijven de huidige schepenen in dienst totdat de nieuwe zijn aangesteld, en dat vanwege het principe van de continuïteit. Voor 1 januari moet er ook een voordracht zijn van burgemeester, maar als die er nog niet meteen is, of als de minister oordeelt dat het zoeken van een nieuwe burgemeester buiten de gemeenteraad, nog even moet wachten, blijft ook de huidige in dienst.