Wat staat er nu eigenlijk in die brexitdeal?

EU-burgers die vijf jaar lang in het VK wonen - en Britten die in EU-landen wonen - krijgen het recht om er te blijven wonen met hun familieleden. Zij krijgen ook dezelfde rechten als de andere burgers van dat land. Het gastland zal zelf kunnen beslissen over eventuele sociale steun, beurzen of leningen voor mensen die er nog geen permanente verblijfplaats hebben.

De brexit heft dus wel degelijk het vrij verkeer van personen met de EU op. Burgers van het VK en de EU zullen wel zonder visum heen en weer kunnen reizen.

Dat zal voor u en mij overigens nog tot zeker 5 jaar na het einde van de overgangsperiode (nu voorzien voor 31 december 2020) kunnen met een gewone nationale identiteitskaart. Een internationaal paspoort is dus voorlopig niet nodig.

Nadien zouden het VK en EU-landen mogen beslissen om die nationale identiteitskaarten niet meer te aanvaarden als die geen chip bevatten die aan de standaarden van de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie voldoet. Dan gaat het om een chip die biometrische informatie als vingerafdrukken kan bevatten, zoals nu al het geval is bij EU-paspoorten.

Het VK stapt definitief uit de EU op 29 maart 2019. Maar er loopt een overgangsperiode tot eind 2020.  Tijdens die periode moeten de Britten alle EU-beslissingen (ook nieuwe regels) blijven uitvoeren.  Tijdens de overgangsperiode moet er ook worden onderhandeld over een handelsakkoord, dat in werking zou moeten treden op 1 januari 2021. De kans is groot dat dit niet op tijd klaar zal zijn.  Uiterlijk 1 juli 2020 kunnen de Britten eenmalig vragen om de overgangsperiode te verlengen. Hoe lang die verlenging zou kunnen duren, moet nog worden overeengekomen door de 27 EU-landen.  De Britten kunnen ook beslissen om géén verlenging te vragen. In dat geval onstaat er op 1 januari een douane-unie tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk.. Die unie slaat op alle goederen, met uitzondering van visserijproducten (waarover nog een apart akkoord gesloten moet worden).

Het is en blijft een van de moeilijkste elementen van de hele echtscheidingsprocedure die de brexit vormt: de grens tussen het VK en de EU is niet het Kanaal, maar wel die tussen Ierland en Noord-Ierland.

De hoger genoemde afspraken over een douane-unie vermijden een 'harde grens' die het Ierse eiland in twee zou splijten, met grenscontroles of fysieke hekken en afsluitingen.

Die zachte grens blijft ook na de overgangsperiode bestaan, tot er een nieuw akkoord over bereikt is. Die afspraak wordt in het brexitjargon de "backstop" genoemd. 

Opvallend: die overeenkomst over de 'zachte grens' kan enkel en alleen in onderling overleg stoppen. Er wordt een gezamenlijke commissie in het leven geroepen die daarover kan oordelen. 

Tijdens de overgangsperiode wordt er werk gemaakt van een handelsovereenkomst, zodat het VK en de EU nauw kunnen blijven samenwerken op vlak van (financiële) diensten, investeringen en transport.

Het VK en de EU bevestigen ook dat ze ook in afwachting van die deal "een gelijk speelveld" willen garanderen. Lees: de Britten beloven op papier dat ze niet met Europa gaan concurreren door lakse miliieuwetgeving of soepeler sociale wetgeving. Ook de Europese regels over staatssteun en concurrentie blijven ze naleven, en ze beloven dat ze geen fiscaal paradijs gaan worden. Er zijn afspraken gemaakt om toe te zien op de naleving van deze beloften.  

Het VK zal alle financiële engagementen die het tot 2020 gemaakt heeft in EU-projecten nakomen. Eerder was al geschat dat dat het VK zo'n 39 miljard pond of 44,7 miljard euro zou kosten.