Traditionele partijen verliezen terrein in Wallonië, (uiterst) links profiteert
De PS heeft een prijs betaald voor de schandalen rond de Waalse intercommunale Publifin. Maar ze is niet alleen, ook de andere traditionele partijen gaan erop achteruit. De partijen die hiervan profiteren zitten aan de (uiterste) linkerkant van het politieke spectrum: Ecolo en PTB, de Franstalige Partij van de Arbeid.
Verkiezingen in Wallonië verlopen doorgaans anders dan in Vlaanderen. Vooreerst kent Wallonië niet de grote verschuivingen zoals Vlaanderen die in de voorbije decennia heeft gekend met de opkomst van Vlaams Belang, Lijst Dedecker of N-VA. De opkomst van die partijen leidde tot bokkensprongen in de resultaten van de "gevestigde partijen". Wallonië kent dat verschijnsel niet. Evoluties in Wallonië verlopen geleidelijker.
Geen déconfiture
De PS bijvoorbeeld verliest terrein maar blijft op veel plaatsen wel de grootste partij. Omdat de marge van de partij zo groot is. Een totale "déconfiture" van de PS is er dus niet gekomen. Ondanks fors verlies blijft de PS zelfs nipt een absolute meerderheid behouden in Charleroi en Bergen. Zelfs in Luik, het centrum van de Publifin-affaire, blijft de PS de grootste, met ruim 30 procent. Veel socialisten in Vlaanderen zouden daarvoor tekenen.
Een ander verschil met Vlaanderen is hoe wantoestanden afgestraft worden. Proteststemmen gaan in Vlaanderen meestal naar rechtse partijen, zoals Vlaams Belang. In Wallonië kan extreemrechts totaal niet profiteren van de problemen bij de PS. De Parti Populaire haalt in Luik... drie procent. Elders doet de partij het niet beter. Drie procent is zowat het "landelijke" gemiddelde dat de PP haalt in Wallonië. Je vraagt je af of de Amerikaan Steve Bannon, de voormalige adviseur van Donald Trump die een groot rechts front in Europa wil uitbouwen en daarvoor in België samenwerkt met de PP, wel goed beseft met wie hij in zee is gegaan. Maar dat terzijde.
De alternatieve linkerzijde
De partijen die wel garen spinnen bij de schandalen waar de PS mee te maken had, zijn Ecolo en vooral de PTB. Zo haalt Ecolo in de stad Luik bijna 15 procent, PTB haalt ruim 16 procent. Hetzelfde fenomeen zien we ook elders in Wallonië. In bijna alle grote steden is er verlies voor zowel PS als MR als CDH, en winst voor Ecolo en PTB. De marxisten van de PTB stijgen zelfs van 15 naar 75 gemeenteraadsleden in Wallonië. Kiezers die in Wallonië hopen op de kracht van verandering kijken dus duidelijk naar links.
Natuurlijk kunnen in gemeenteraadsverkiezingen allerlei lokale factoren en persoonlijkheden een rol spelen. Dat maakt het verraderlijk om (alleen) op basis van die uitslagen algemene conclusies te trekken. Voor het peilen van het politieke klimaat zijn de uitslagen van de provincieraadsverkiezingen vaak een betere basis. In Wallonië geven die hetzelfde beeld als de uitslagen in de grote steden. Zo goed als overal is er verlies voor PS, MR en CDH, en winst voor Ecolo en PTB. De drie traditionele politieke partijen blijven "landelijk" wel de grootste maar de pluimen die ze laten, gaan naar de politieke linkerzijde.
Kopzorgen voor de MR...
Die keuze voor links is een kopzorg voor de MR. De liberale partij is de enige Franstalige partij die in een centrumrechtse federale coalitie is gestapt. De partij keek met een lichte ongerustheid naar deze verkiezingen, de eerste sinds ze federaal die grote sprong in het duister maakte. Zou ze afgestraft worden voor haar deelname aan een regering met de N-VA?
Het antwoord op die vraag is moeilijk te geven. Al waren de andere partijen, zoals de PS en Défi (het vroegere FDF) er snel bij om dat wél te doen. Volgens Olivier Maingain van Défi had de MR het bedje gespreid van de PTB. Versta: kiezers die verontwaardigd waren over de maatregelen van de federale regering met daarin de MR, hadden nu uit balorigheid voor de PTB gestemd. Ook sommige PS-kopstukken zeiden dat de MR was afgestraft voor de federale regeringsdeelname.
... en voor de anderen
Deze verklaring ligt voor de hand maar is misschien te simpel. De verkiezingsuitslag is inderdaad niet geruststellend voor de MR maar dat is ze ook niet voor het CDH of voor de PS. De drie partijen regeren overal wel ergens met elkaar, op lokaal vlak. De affaire Publifin trof vooral de PS, als dominante partij in die intercommunale, maar in de sectorcomités waar omstreden zitpenningen werden betaald, zetelden net zo goed verkozenen van de MR en het CDH.
Misschien hadden de kiezers dat wel goed onthouden. Beter dan de traditionele partijen zelf, die er alles aan deden om zich onderling van mekaar te onderscheiden. CDH wou de handen wassen na de schandalen en zich distantiëren van de PS. Ze zette die zelfs uit de Waalse regering en verving de socialisten door de liberalen van de MR. Ook dat was een sprong in het duister maar ook dat heeft de betrokken partijen niet echt winst opgeleverd.
Nog een half jaar
De MR, die na de verkiezingen van mei volgend jaar wel verder "Zweeds" zou willen besturen, staat nu voor een moeilijke periode. Kan ze in de maanden die nog resten, een goed half jaar, haar basis verbreden, bijvoorbeeld door het imago uit te bouwen van "goede bestuurder"? Hoeveel marge krijgt de centrumrechtse partij in een Wallonië dat zo duidelijk links heeft gekozen? En is het voor de traditionele partijen mogelijk kiezers terug te halen, of zijn die duurzaam overgestapt naar "de anderen"? Het worden, niet alleen voor de MR, nog spannende maanden tot mei 2019.
VIDEO: bekijk hieronder het verslag uit "Het journaal"
