Waarom de explosie op de Krimbrug zowel militair als psychologisch een enorme klap is voor Rusland

De precieze omstandigheden van de aanval zijn nog niet echt bekend. In eerste instantie wordt gedacht aan een Oekraïense aanval, maar of dat met raketten, een bomauto, een boot onder de brug of op een andere manier gebeurd is, wil Kiev niet kwijt. Zeker is dat de verwoesting van een deel van de brug een nieuw gegeven is in de oorlog tussen Oekraïne en Rusland en dat Moskou hier meer dan een zware kater aan overhoudt. Toch kwam de vrachtwagen die de explosie zou hebben veroorzaakt uit Rusland zelf en blijven voorlopig alle opties open.

Bovenstaande titel is geen overdrijving: de toch wel erg geslaagde aanval op de Krimbrug is een forse psychologische klap voor Rusland en dan vooral voor president Vladimir Poetin. De brug was indertijd gebouwd na de "annexatie" van het Oekraïense schiereiland Krim door Rusland en moest de Krim over land verbinden met het Russische vasteland. Ze symboliseerde als het ware de inlijving van de Krim.

Ze was ook een architecturaal meesterwerk dat in nauwelijks drie jaar tijd gerealiseerd werd. Het werd de langste brug in Europa en de langste die ooit door Rusland werd gebouwd. Ze heeft ongeveer vier miljard euro gekost en overspant de 19 kilometer brede zeestraat van Kertsj die vanuit de Zwarte Zee toegang geeft tot de kleinere Zee van Azov. 

Tijdens de openingsceremonie in 2018 reed president Poetin er als eerste met een vrachtwagen over en zo werd de brug in feite een soort monument voor de Russische president. Dat maakt de gedeeltelijke verwoesting nu een persoonlijke blamage voor Poetin. 

De brug was een belangrijke verbinding voor de inwoners van de Krim die naar Rusland wilden en omgekeerd en had ook een groot economisch belang, maar in de huidige omstandigheden is de instorting vooral een groot probleem voor de bevoorrading van de Russische troepen in het zuiden van Oekraïne. 

Die kregen de voorbije weken -net zoals in het oosten- forse klappen en hebben veel terrein moeten prijsgeven, vooral dan in het gebied rond de bezette Oekraïense stad Cherson. De bevoorrading van die troepen -en we weten dat Rusland het daar eerder al moeilijk mee had- verloopt voor een groot deel via die Krimbrug, die zowel een autoweg als een treinspoor omvat. Het autogedeelte is in de richting van Rusland op twee plaatsen ingestort, het andere rijvak niet, maar dat heeft wel schade opgelopen. De treinbrug is ook niet ingestort, maar heeft ongetwijfeld zware schade opgelopen door de hevige brand in tanks met brandstof die de stabiliteit van de brug heeft aangetast. Zelfs al zou het verkeer spoedig opnieuw hervat kunnen worden op die delen van de brug die niet verwoest zijn, dan zal dat slechts erg beperkt zijn en loopt de bevoorrading hoe dan ook vertraging op. 

Nu heeft Rusland met de verovering van de stad Marioepol in het zuiden van Oekraïne wel een verbinding over land tussen de Krim en Rusland gerealiseerd, maar door gevechten is daar veel infrastructuur beschadigd en bovendien liggen die wegen binnen het bereik van Oekraïense artillerie en raketten.

Ten slotte is de aanval van vandaag ook een tegenvaller voor de inwoners van de Krim die enkel nog via veroverd oorlogsgebied over land verbonden zijn met Rusland. Ook op de Krim dreigen bevoorradingsproblemen aan tankstations en in de warenhuizen.

Wellicht zal Moskou nu spreken over een aanval op Rusland en zal het de Oekraïeners verwijten dat die nu een "'rode lijn overschreden hebben". Het gaat inderdaad om een belangrijk stuk Russische infrastructuur, maar dat maakt de brug nog niet een onderdeel van Rusland zelf.

Op een afstand van enkele honderden meter zijn er twee stukken van de autobrug in zee gestort. Tegelijk is een trein met tankwagens -die wellicht niet toevallig voorbijkwam- in brand gevlogen. Uit beelden is af te leiden dat de aanval plaatsvond nabij de grote boogbrug die veel hoger buiten het water oprijst en indertijd gebouwd werd om grote schepen toe te laten om onder de brug te varen. Op andere plaatsen kan dat niet. 

Net dat deel van de brug ligt in de buurt van het Krimschiereiland dat in 2014 door Rusland geannexeerd werd, maar die annexatie wordt internationaal niet erkend. De aanval vond dus volgens het internationaal recht plaats in Oekraïens gebied tegen een brug die illegaal (dus zonder toestemming van de andere oeverstaat) gebouwd werd. Moskou beschouwt de Krim echter als Russisch en zal wellicht ergens wraak willen nemen "voor de aanval op het moederland" wat tot een escalatie in de oorlog kan leiden.

Er is voorlopig nog weinig informatie over hoe de aanval precies werd uitgevoerd. Gezien de implicaties lijkt het logisch om met de vinger te wijzen naar Oekraïne. Kiev reageert verheugd, maar eist de aanval niet op en geeft geen verdere uitleg. Dat gebeurt wel vaker bij aanvallen en explosies in en rond de Krim, waar eerder ook tal van vliegtuigen werden vernietigd bij explosies op een Russische luchtmachtbasis.

Rusland spreekt over een bom in een vrachtwagen en dat lijkt overeen te komen met videobeelden van de explosie. Dat zou dan mogelijk een zelfmoordaanslag geweest zijn. Een andere mogelijkheid zijn aanvallen met raketten of via een boot of mini-onderzeeër onder de brug, al dan niet bemand, maar op de beelden van de ontploffing is te zien dat die niet van onder de brug kwam. Voor lokale verzetsgroepen of partizanen lijkt deze aanval iets te "professioneel", dat is eerder iets voor "special forces". Toch kan men aannemen dat de veiligheidsvoorschriften rond de brug die zo belangrijk is voor Rusland erg scherp zullen geweest zijn, zowel op het land als op het water. Elk voertuig wordt scherp gecontroleerd vooraleer het de brug op kan rijden.