Weerradars van het KMI maken nachtelijke vogeltrek zichtbaar
Het Koninklijk Meteorologisch Instituut van België (KMI) en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) hebben een website gelanceerd waarop iedereen de jaarlijkse vogeltrek in real time over de Benelux kan volgen. Elk voor- en najaar trekken miljoenen vogels over ons land. Dit doen ze voornamelijk op grote hoogte en ‘s nachts, waardoor het fenomeen voor ons grotendeels onzichtbaar is. Maar niet voor weerradars.
De website biedt een uniek beeld van de vogeltrek over de Benelux, gebaseerd op tien weerradars gesitueerd in België, Nederland, Frankrijk en Duitsland.
Hierboven zijn goed de pieken te zien van het aantal trekvogels op 21 en 22 februari vanuit het weerstation in Helchteren. Dat waren uitzonderlijk warme dagen die voor ongewoon vroege trek zorgden. De massale voorjaarstrek vindt doorgaans plaats in de maand maart tot midden april. De omgekeerde beweging, naar het zuiden, gebeurt meestal tussen midden september en eind oktober. Ook opvallend in de waarnemingen is dat zangvogels zoals de lijsters tot 3.000 meter hoog vliegen om de trek te maken. De gegevens van de weerradar bieden dus een schat van informatie over miljoenen vogels.
De grafiek die telkens bovenaan in beeld komt op de website, is de zogenaamde “MTR” (Migration Traffic Rate). Met deze parameter wordt uitgedrukt hoeveel vogels er op elk moment van de dag passeren in de omgeving van de radar. Men kan het vergelijken met het “debiet” of de “flux” aan vogels dat door de lucht stroomt. Op het screenshot hierboven zie je bijvoorbeeld een drukke doortocht op 12, 13 en 14 oktober van 89.000 trekvogels.
Daarnaast zijndeze waarnemingen ook belangrijk voor de luchtvaart. Botsingen tussen vliegtuigen en groepen vogels kunnen soms fatale gevolgen hebben. De detectie van vogels door weerradars kan helpen om deze botsingen te vermijden. Het KMI deelt overigens al een tijdje informatie over de vogeltrek met de Luchtcomponent van Defensie (vroeger de Luchtmacht).
Het onderzoeksdomein met de weerradars heeft ondertussen een eigen naam gekregen: radar-aeroëcologie. De ontwikkeling van de website werd mee begeleid door het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen en financieel ondersteund door het Federaal Wetenschapsbeleid BELSPO. Ons land maakt deel uit van het internationaal project Globam dat alle data over migratie verzamelt.