"Vlaamse partijen staan voor 'Marrakech-scenario'": hoe de stikstofcrisis de Vlaamse regering verlamt
Door de partijvoorzitters van de Vlaamse regeringspartijen samen te roepen, heeft Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) duidelijk gemaakt dat de gesprekken over het stikstofdossier muurvast zitten. Dat blijkt ook vandaag, uit gesprekken met ministers Zuhal Demir (N-VA) en Jo Brouns (CD&V). Niet voor het eerst zit de regering-Jambon in een impasse, merken politieke analisten op. Zeker voor de N-VA is dat bijzonder vervelend.
"Dit heeft een groot déjà-vugehalte", stelt ook politicoloog Nicolas Bouteca (UGent) over de crisis - of is het toch maar een crisette? - in de Vlaamse regering. "Dit doet denken aan de crisis rond de Septemberverklaring, toen er geen akkoord was over de begroting. Nu staan dezelfde partijen tegenover elkaar - Open VLD en de N-VA tegenover CD&V. En ook de reden voor het vastlopen van het overleg is hetzelfde: weer die profileringsdrang."
Dat Jambon gisteren de partijvoorzitters bijeenriep, wordt door sommigen vergeleken met de premier die bij een crisis naar de koning zou stappen. Zo ver wil Isolde Van den Eynde, Wetstraatjournalist bij Het Laatste Nieuws, niet gaan in "De ochtend" op Radio 1. "Maar de vergelijking die je wel kunt trekken, is dat de Vlaamse partijen voor een soort Marrakech-scenario staan."
Ze verwijst daarmee naar de regering-Michel die eind 2018 in een patstelling geraakte door meningsverschillen over een VN-Migratiepact, dat in de Marokkaanse stad Marrakech zou worden bekrachtigd. "Met alle gevolgen van dien: de val van de regering, een electorale afstraffing, een lange periode van wanbestuur, ..."
Dat Marrakech-scenario voor de Vlaamse regering is een situatie "waarin geen enkele partij nog een haarbreed wil toegeven op het eigen standpunt en waarin de perceptie de bovenhand neemt: de karikaturen die geschetst worden over de coalitiepartners vind ik wel frappant. Maar in dit dossier weten weinigen waar het echt om draait. Dus dat zou eigenlijk net de ruimte moeten bieden voor een compromis."
De smoel van CD&V
Minister-president Jan Jambon wil vooral de partijvoorzitters weer doen focussen op het dossier zelf. In zijn eigen woorden: "Naar mijn aanvoelen liggen alle politieke discussiepunten op tafel en kan er geland worden, maar ik heb de indruk dat er politieke dingen spelen die niet direct met het dossier te maken hebben."
Bouteca kijkt in dat opzicht vooral naar CD&V, dat volop bezig is zichzelf een smoel aan te meten in de aanloop naar de verkiezingen van volgend jaar. "CD&V probeert de laatste maanden weer nadrukkelijker op te komen voor haar historische achterban. In september waren het de gezinnen, via het dossier van de kinderbijslag. Nu komt men op voor de landbouwers, voor het platteland, de groepen die men traditioneel verdedigde."
Beluister hier het hele gesprek met Nicolas Bouteca in "De ochtend" op Radio 1:
"België is een elitair politiek systeem, dan is het niet uitzonderlijk dat er voorzitters op het regeringsbeleid wegen"
"Dat is niet zo'n onintelligente strategie", vindt Bouteca. "Voorzitter Sammy Mahdi neemt opmerkingen van de '12 apostelen' (de partijleden die het vorige verkiezingsresultaat van CD&V kritisch analyseerden, red.) ter harte. De partij moet opnieuw herkenbaar worden en een gezicht krijgen. Hij doet dat door de traditionele groepen die CD&V verdedigde weer naar zich toe te trekken. Als er over landbouwers wordt gesproken, moet er als een soort pavlovreactie CD&V in je hoofd opkomen."
Vervelend voor de N-VA
Uiteindelijk zal ook hier wel tot een oplossing komen, verwacht Bouteca. "Soms is daarvoor een potje drama nodig. Iedereen heeft getoond dat men het onderste uit de kan heeft gehaald. Er moet uiteindelijk bestuurd worden, dat besef zal wel terugkeren."
Want ook voor de N-VA is deze crisis ronduit vervelend. "Bart De Wever zet de Vlaamse regering zelf graag af tegen het federale 'malgoverno', als een ploeg die wel goed draait. Dat is bij dezen toch een beetje doorgeprikt", stelt Van den Eynde. Bouteca treedt haar daarin bij: de N-VA zal het compromis moeten zoeken, om te kunnen bewijzen dat er in Vlaanderen wel nog akkoorden mogelijk zijn. "Anders zal de vraag naar confederalisme nogal hol klinken en weggelachen worden volgend jaar."
Beluister hier het gesprek met Isolde Van den Eynde in "De ochtend" op Radio 1:
Media-overzicht door Isolde Van den Eynde van Het Laatste Nieuws: deel 1
Echt "vallen" kan de Vlaamse regering niet. Of beter: dat kan enkel als er een alternatieve meerderheid op de been wordt gebracht. "Maar een wisselmeerderheid met Vooruit lijkt mij politieke fictie", zegt Van den Eynde. "Mathematisch is dat ook zeer nipt. En Vooruit-voorzitter Conner Rousseau zou dat scenario ook niet willen. Hij heeft net de aanval ingezet op Jan Jambon en deze Vlaamse regering."
Meningen blijven verdeeld
Daags nadat duidelijk is geworden dat regeringspartijen N-VA en CD&V geen akkoord kunnen vinden, blijven de respectievelijke hoofdrolspelers van beide partijen bij hun standpunten. Zo blijkt uit interviews van VRT NWS met Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) en Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (CD&V).
Brouns van zijn kant zegt dat er geen politiek akkoord mogelijk is als de regelgeving niet grondig wordt bijgesteld. Hij wil dat landbouw en industrie gelijk worden behandeld en dat de stikstofwaardes niet letterlijk in de wetgeving mogen worden opgenomen.
Volgens Minister Demir moeten die waardes net wel in de wetgeving worden opgenomen. “Als we die niet opnemen in het decreet, hebben we geen wettelijk basis, dan heb je een juridisch wankel decreet.”
Demir wijst erop dat vorig jaar een akkoord was en dat het akkoord nu niet meer op essentiële punten bijgestuurd kan worden. “Dat zou betekenen dat het over de verkiezingen wordt getild en die tijd hebben we niet.”
Minister Brouns zegt dat ook hij de discussie niet over de verkiezingen wil tillen, maar hij waarschuwt voor een Nederlands scenario, waarbij veel vergunningen niet meer kunnen worden afgeleverd omdat de stikstofwaarden in wet staan.