Chase Doak via Reuters

Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken stelt bezoek aan China uit na incident met "spionageballon"

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken heeft zijn bezoek aan China uitgesteld na het incident met een "spionageballon" die boven de VS is terechtgekomen. Zijn woordvoerder heeft het over "een onverantwoordelijke daad die de soevereiniteit van de VS schendt". Volgens China gaat het om een ballon die is bedoeld voor klimaatonderzoek en ongewild is afgedreven.

Een grote Chinese "spionageballon" is momenteel gespreksonderwerp nummer 1 in de Verenigde Staten: de ballon zweeft nu al dagenlang op grote hoogte boven het noorden van de VS. De ballon vloog enkele dagen geleden het Amerikaanse grondgebied binnen. Via de Aleoeten, een eilandengroep in Alaska, vloog het over Canada richting de westelijke Amerikaanse staat Montana. Daar werd het woensdag gespot. Het Pentagon wil niet zeggen waar de ballon zich momenteel bevindt.

Bekijk - "Een ster, de maan?", Chase Doak uit Montana weet niet wat hij ziet:

Videospeler inladen...

De Amerikaanse Defensie heeft overwogen om de ballon te laten neerschieten door een gevechtsvliegtuig, maar uit vrees voor eventuele schade op de grond is die knoop nog niet doorgehakt. "We hebben uitgemaakt dat hij zo groot is dat het puin schade kon veroorzaken als hij in bewoond gebied zou worden neergehaald." 

China ontkent dat het om een spionageballon gaat. Volgens de woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken gaat het om een ballon die bedoeld is voor civiel gebruik en klimaatonderzoek. 

Het zou gaan om een ballon met beperkt zelfcontrolevermogen die ernstig afgeweken is van de geplande route en dat onder invloed van de westenwinden. "We zullen communicatie behouden met de VS om deze onverwachte situatie naar behoren af te handelen", klinkt het.

In een eerste reactie had Peking gezegd de kwestie te onderzoeken. Het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken hoopte dat beide partijen de zaak rustig en voorzichtig kunnen behandelen. "Speculeren en er een hype van maken, helpen niet bij het oplossen van het probleem", aldus Mao Ning, woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken.

De ballon vliegt sowieso hoog genoeg om geen hinder te vormen voor het luchtverkeer. Het North American Aerospace Defense Command (NORAD) observeert de bewegingen van de ballon, die in elk geval "geen militair of fysiek risico vormt voor de mensen op de grond".

"Gevoelige sites"

In de Amerikaanse pers wordt volop gespeculeerd over wat de ballon precies probeert te spotten. Zo zou de Malmstrom-luchtmachtbasis in Montana een doelwit kunnen zijn: dat is een van de 3 opslagplaatsen in de VS van intercontinentale nucleaire raketten. Het Pentagon bevestigt dat de ballon boven "een aantal gevoelige sites" zweeft. "We nemen maatregelen om ons te beschermen tegen het verzamelen van gevoelige informatie", klinkt het.

De woordvoerder hamert tegelijk ook op "de beperkte meerwaarde op vlak van informatieverzameling" van het toestel. Zo gaat de Amerikaanse overheid er niet van uit dat de Chinese overheid op deze manier méér gevoelige informatie kan verzamelen dan met de vele spionagesatellieten die het sowieso al rond de aardbol heeft cirkelen.

BEKIJK - "Deze ballon doet denken aan technieken uit de Koude Oorlog", zegt China-correspondente Leen Vervaeke:

Videospeler inladen...

Slechte relatie

Het is overigens niet de eerste keer dat het luchtruim op deze manier geschonden wordt. Naar verluidt werden onder het presidentsschap van Donald Trump ook al ballonnen onderschept. De ballon blijft deze keer wel langer dan normaal boven de VS. Washington zegt al met Peking in contact te staan over het incident. In ieder geval komt het voorval op een gevoelig moment: minister Blinken van Buitenlandse Zaken had de komende dagen een bezoek aan China gepland, maar die reis is nu geannuleerd.

Blinken heeft met zijn Chinese ambtgenoot Wang Yi gebeld over zijn beslissing om zijn reis naar China uit te stellen na de ontdekking van een vermoedelijke spionageballon in het luchtruim van de Verenigde Staten. Blinken stelde daarbij een "onverantwoordelijke daad" aan de kaak.

In het telefoongesprek legde de Amerikaanse minister aan Wang Yi uit dat het wegens dit incident "op dit moment niet gunstig zou zijn naar Peking te gaan", maar hij benadrukte dat de VS "de communicatielijnen open willen houden" en dat hij naar China kan reizen zodra "de omstandigheden het toelaten".

Het is bijzonder boud van de Chinezen om een spionageballon boven het Amerikaanse luchtruim te laten circuleren

Amerika-correspondent Björn Soenens

CIA-topman William Burns noemde de relatie met China gisteren nog "de grootste geopolitieke uitdaging" waar de VS momenteel voor staat. "We zitten op het koudste punt in een koude oorlog tussen China en de VS", zegt Björn Soenens, Amerika-correspondent van VRT NWS. "Al jaren verslechteren de relaties. Een Amerikaanse generaal zei onlangs zelfs dat hij binnen de twee jaar oorlog verwacht tussen China en de VS over Taiwan."

BEKIJK - "Het is een blamage voor Amerika dat die ballon niet meteen is opgemerkt of meteen is verwijderd uit het luchtruim", legt Björn Soenens uit in "Het journaal":

Videospeler inladen...

De spanningen tussen de VS en China lopen op. "Amerika levert ook wapens aan Taiwan. Het is bijzonder boud van de Chinezen om een spionageballon boven het Amerikaanse luchtruim te laten circuleren. Daar is enorme spanning over. Men zal nu moeten kijken hoe men de situatie ontmijnt."

Een ballon als spionagemiddel: ja, maar...

Zowel de VS als China beschikken effectief over dergelijke ballonnen die op heel grote hoogte kunnen vliegen en onderzoek kunnen verrichten, zegt China-correspondent Leen Vervaeke in "VRT NWS Live". "Eerder hebben Chinese staatsmedia daarover ook bericht. Dan gaat het wel vooral over meteorologisch en klimaatonderzoek."

Je kunt je de vraag stellen waarom een land als China dan een ballon naar Montana moet sturen, aan de vooravond van een belangrijk bezoek van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken. "En dat in een tijd waarin satellieten datzelfde werk kunnen doen. Het Pentagon heeft zelf ook aangegeven dat de toegevoegde waarde van zulke ballonnen beperkt is. Met die bedenking dat men in inlichtingendiensten niet altijd het volledige verhaal zal vertellen, dus mogelijk is het een manier om de schade te beperken."

Dat de VS en China toch zulke ballonnen hebben, verklaart Vervaeke door de toegenomen spanningen tussen beide landen en de groeiende behoefte aan informatie. "Ballonnen zijn duidelijk ook goedkoper dan satellieten en zouden ook langer in een bepaald gebied kunnen blijven en daardoor meer informatie kunnen bekomen. Toch doet een ballon als spionagemiddel wat vreemd aan in een tijd waarin allerlei hoogtechnologische manieren hebben om dingen van elkaar te weten te komen."

BEKIJK - "Speculatie en sensatie helpen de zaak niet": China reageert op het incident met de ballon:

Videospeler inladen...

Meest gelezen