Roken vanaf 2025 verboden in speeltuinen, attractieparken en op andere plaatsen waar veel kinderen en jongeren komen

Sinds 2009 is het al verboden om te roken in gebouwen die publiek toegankelijk zijn zoals cafés en restaurants. Vanaf 1 januari 2025 wil de federale regering dat rookverbod uitbreiden naar enkele specifieke plaatsen in de buitenlucht. De regering viseert in de eerste plaats publieke plekken waar kinderen talrijk aanwezig zijn. 

Bij het begin van deze legislatuur engageerde de federale regering zich om werk te maken van een rookvrije generatie. Dat betekent dat kinderen en jongeren, geboren vanaf 2019 rookvrij kunnen opgroeien en zelf dus nooit beginnen te roken. "Maar als we echt een rookvrije generatie willen in ons land, dan moeten we er ook voor zorgen dat kinderen en jongeren minder mensen zien roken", zegt minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit)

Concreet wil de regering daarom vanaf 2025 een rookverbod invoeren in attractieparken, dierentuinen, kinderboerderijen en speelpleinen. Daarnaast bekijkt de regering ook of er een rookverbod kan ingevoerd worden aan de ingang van ziekenhuizen en scholen, "maar dat vergt nog wat onderzoek en discussie", aldus Vandenbroucke.

De regering onderzoekt tegen april 2023 ook welke beperkingen mogelijk zijn op sportterreinen en activiteiten van jeugdorganisaties, zoals jeugdbewegingen. Ze gaat ook in overleg met de sportfederaties die professionele sportcompetitie organiseren in stadions, om net als de Pro League in het voetbal, het roken te verbieden.

De federale regering wil ook dat er op minder plaatsen tabaksproducten verkocht kunnen worden. Zo wil ze ook de verkoop achter de toog in cafés en op festivals (tijdelijke verkooppunten) verbieden vanaf 1 januari 2025. Op die manier wil ze vermijden dat niet-rokers zich spontaan laten verleiden tot de aankoop van sigaretten en dat rokers twee keer nadenken over de aankoop.

De federale regering heeft ook een akkoord bereikt om tegen 2028 de verkoop van tabak te beëindigen in voedingswinkels groter dan 400 m². Eerder had de regering al beslist dat tabaksautomaten overal zouden verboden worden, behalve in supermarkten. Dat verbod zou in werking treden 12 maanden na de publicatie in het Staatsblad, vermoedelijk ergens in 2024.

Tot slot is beslist om tabak duurder te maken. Hoeveel en hoe dat moet worden aangepakt, wordt begin volgend jaar besproken in de regering. Het is nu de bedoeling om samen met de deelstaten een nationaal anti-tabaksplan af te kloppen.

Suzanne Gabriëls van Stichting tegen Kanker vraagt zich af waarom er gewacht wordt tot 2025 en 2028 om het rookverbod uit te breiden. "De tabaksproblematiek is nog steeds heel groot in ons land, maar het lijkt erop dat men nog steeds de "sense of urgency" niet heeft", zegt ze in "De wereld vandaag" op Radio 1. "Als je huis in brand staat, wil je toch ook dat de brandweer onmiddellijk komt en niet eerst nog twee weken op het strand gaat liggen?"

Stichting tegen Kanker hoopt ook dat de aangekondigde maatregelen slechts een deeltje zijn van het globale plan. De federale regering gaf al aan dat ze nog zal samenzitten met de deelstaten om een nationaal anti-tabaksplan op tafel te leggen en daar verwacht de Stichting veel van. 

"Op dit moment ontbreken er nog veel dingen: bijvoorbeeld sobere verpakkingen voor e-sigaretten of meer geld voor monitoring en sensibiliseringscampagnes." Ook op vlak van rookstopbegeleiding is er nog veel werk", zegt Gabriëls. "Zeventig procent van de rokers wil wel stoppen, maar slaagt daar niet in." 

Extra maatregelen vergt natuurlijk extra budget, maar daar heeft de Stichting tegen Kanker een "eenvoudige oplossing" voor: Haal het geld in de tabaksindustrie, want zij veroorzaken het probleem, dus mogen ze ook de kosten dragen van de gezondheidsgevolgen", aldus Gabriëls.

De tabaksfabrikanten tonen begrip dat de overheid de tabaksconsumptie wil terugdringen, maar sectororganisatie Cimabel plaatst grote vraagtekens bij het plan. Ze heeft het over "ondoordachte en "niet overlegde" maatregelen.

De sigarettenfabrikanten storen zich onder meer aan het uitstalverbod. Volgens Cimabel is er geen enkel ernstig wetenschappelijk bewijs dat rokers zich laten leiden door impulsaankopen. De vereniging wijst er ook op dat de pakjes al neutraal zijn en voorzien van een afschrikwekkende foto. Daarnaast zou het verbod de stap naar de illegale handel kleiner maken, aldus Cimabel, dat verwijst naar het effect van de maatregel in Ierland. 

Cimabel vraagt zich ook af hoe de dagbladhandelaars de extra kosten van het uitstalverbod zullen dragen. "Investeren in gesloten kasten om tabaksproducten aan het zicht te onttrekken is wellicht het laatste waar de dagbladhandelaars op zitten te wachten", zo meent de vereniging.

Tot slot stelt de vereniging zich ook vragen bij de handhaving van het rookverbod op nieuwe plaatsen. "Beleidsmaatregelen afkondigen zonder degelijk voorafgaand overleg met de betrokken sectoren is problematisch en getuigt van weinig beleidsernst en verantwoordelijkheidszin", luidt het.

De directie van pretpark Plopsaland sluit zich aan bij die twijfels over de afdwingbaarheid van het rookverbod. "Wij zijn tegen roken en begrijpen de beslissing, maar we vragen ons wel af hoe we zo'n verbod zouden moeten afdwingen", zegt CEO Steve Van den Kerkhof die er op wijst dat heel wat bezoekers van bijvoorbeeld Plopsaland De Panne uit Frankrijk komen, waar zo'n beslissing nog niet op tafel ligt. 

Van den Kerkhof vraagt zich ook af of het rookverbod ook zal gelden op het strand. "Want hoe moeten wij aan Franse bezoekers die net van het strand in De Panne komen, anders uitleggen dat ze daar wel mochten roken in het bijzijn van kinderen, maar bij ons niet", vraagt hij zich af.

De CEO pleit dan ook voor een algemeen Europees rookverbod in pretparken en dierentuinen: "Dat zal het voor ons veel gemakkelijker maken om het ook effectief af te dwingen. Want het kan toch niet de bedoeling zijn dat wij constant 200 mensen moeten inzetten om te kijken of het rookverbod nageleefd wordt", besluit hij.