Superverspreiders, chronisch zieken en essentiële werkers: deze mensen moeten coronavaccin eerst krijgen volgens Belgen

Nu een werkend vaccin steeds meer binnen handbereik komt, moet er ook bepaald worden welke mensen het vaccin eerst krijgen. Verschillende beleidsmakers en wetenschappers zijn volop bezig met het ontwikkelen van een vaccinatiestrategie. Daarbij is het belangrijk om te luisteren wat de bevolking hiervan vindt, om twee redenen, zegt Jeroen Luyten, gezondheidseconoom aan de KU Leuven en een van de onderzoekers.  

"De vaccinstrategie is geen puur wetenschappelijke keuze. Het gaat ook om een ethische keuze. Daarom is het belangrijk om ook naar de man in de straat te luisteren. Het oordeel van een wetenschapper is ook maar een mening. Dus is het belangrijk om feedback te krijgen van een grote groep mensen", klinkt het.

"Ten tweede is het van pragmatisch belang om de bevolking aan onze kant te hebben in de vaccinatiecampagne", vertelt Luyten. "Als mensen het gevoel hebben dat bepaalde lobbygroepen het vaccin naar hen toetrekken dan zorgt dat voor problemen."

Daarom hebben wetenschappers van de KU Leuven, UC Leuven en Universiteit Maastricht 2.000 Belgen bevraagd over de vraag wie het vaccin eerst mag toegediend krijgen. 

Beluister hier een gesprek met Jeroen Luyten in "De Ochtend" op Radio 1 en lees daarna verder:

De bevraagden kregen eerst 8 strategieën voorgeschoteld, die ze moesten rangschikken van "meest geschikt" tot "minst geschikt": 

Daaruit bleek dat mensen vooral het advies van de experten volgen om drie groepen eerste te vaccineren: mensen met een onderliggende aandoening, ouderen en mensen met een essentieel beroep. 

In het tweede deel van het onderzoek moesten de respondenten telkens kiezen tussen twee concrete personen die concurreerden om het vaccin. Er werden telkens vijf kenmerken van de twee mensen meegedeeld:

Hier zagen de wetenschappers andere resultaten naar voren komen. De antwoorden kunnen worden opgedeeld in twee groepen. Hoewel beide groepen essentiële werkers ook bij deze proef belangrijk vinden, wou de ene groep zich vooral richten op mensen met een onderliggende ziekte en de andere op virusverspreiders. Het kenmerk "leeftijd" bleek dus minder van belang en het kenmerk "de mate waarin iemand het virus verspreidt" kwam meer naar voor. 

"Een vaccin heeft twee functies: het beschermen tegen ziekten en het niet doorgeven van de ziekte. Als we de vragen  meer concreet maakten, bleek de tweede functie ineens belangrijker en zetten mensen het vaccin strategischer in", zegt Luyten. 

Volgens Luyten kan je de onderliggende logica - zijnde: mensen die het meeste risico lopen, moeten voorrang krijgen - vertalen naar meer specifieke groepen. "Zowel daklozen als gedetineerden behoren tot de meest kwetsbare groepen dus binnen die logica kan je hen op dezelfde hoogte stellen als mensen met een chronische aandoening", klinkt het bij Luyten. 

"Als we dat specifiek zouden bevragen, zouden daar waarschijnlijk andere resultaten uit voortkomen. Maar die onderliggende logica kwam sterk naar voor in de antwoorden van de deelnemers." 

Ten slotte gaf ook bijna 80 procent van de deelnemers aan dat de wetenschappers moeten beslissen over de vaccinatiestrategie. Dat tegenover 10 procent overheid en 12 procent de bevolking zelf. 

"Dat toont aan dat de meeste mensen wel vertrouwen hebben in de wetenschappelijke experten om deze crisis in goede banen te leiden", aldus Luyten.