Psychiater Dirk De Wachter kritisch over zelfzorg-trend: "Verbinding tussen mensen is net essentieel"

Een pleidooi voor minder zelfzorg. Zo zou je het boek “Waar zijn de wolken” van Suzanne Grotenhuis kunnen noemen. Daarin vertelt ze hoe eenzaam ze was in de eerste maanden na de geboorte van haar zoon. Vrienden, familieleden en zelfs haar psycholoog raadden haar aan om wat meer voor zichzelf te zorgen. Grotenhuis had geen nood aan deze woorden, wel aan hulp en een fijn netwerk. “Fuck voor jezelf zorgen”, is haar boodschap. 

Psychiater Dirk De Wachter bevestigt het gevoel van Grotenhuis. “Het is waar dat onze maatschappij heel erg inzet op alles zélf presteren en doen”, zegt hij in het Radio 1-programma “De wereld van Sofie”.

“Ik ben natuurlijk niet tegen zelfzorg, maar heel veel boeken en tips draaien rond nog meer ‘op ons eigen’ zijn. En dit staat waarachtige zelfzorg in de weg. Want menselijke verbinding is essentieel om 'goed in jezelf te zijn'. We hebben het nodig als essentiële component om onszelf goed te voelen.”

BELUISTER - Dirk De Wachter over zelfzorg in "De wereld van Sofie"

“Uiteraard doet het goed om je eventjes terug te trekken uit de drukte, reculer pour mieux sauter, maar verbinding is essentieel. Dat is ook mijn cultuurkritiek. In onze maatschappij zijn we heel erg gericht op 'ikkig-heid'."

We zitten in een erg concurrentiële en egocentrische mentaliteit, volgens De Wachter. “We zeggen ook tegen onze kinderen dat ze het moeten maken, en het alleen moeten doen. Of nog kwalijker: we moeten ervoor zorgen dat we de eersten zijn, en dat we onze plaats niet laten afnemen.”

De Wachter ziet zichzelf niet als een “profeet van de apocalyps”, want hij ziet bij jonge mensen ook initiatieven van “gezamenlijkheid”. Maar hij waarschuwt wel om “aan de kar te blijven trekken”. “Want mensen dreigen ‘s avonds alleen achter een scherm te blijven zitten, met een diepvriesmaaltijd. Ze maken dan contact via Facebook en Instagram in plaats van hun jas aan te trekken, naar buiten te gaan, en mensen te ontmoeten.”

“Voor mij is zelfzorg dus ook waarachtigheid van het contact. Dus niet alleen berichtjes naar elkaar sturen, maar ook elkaar vastpakken en spreken. Als je kind niet goed wil slapen, en je kan er met iemand over praten, dan is de helft van het probleem al een stukje weggenomen.”

“Vroeger was het niet beter”, zegt De Wachter. “Ik denk dat de wereld eerder vooruitgaat dan achteruit. Maar laten we de dingen van vroeger die goed waren ook niet wegsmijten. Denk aan de kleine dorpse gemeenschappen die de neiging hadden om meer verbinding te hebben. In grootstedelijke gemeenschappen daarentegen moeten we opletten dat de eenzaamheid niet doorschiet. Denk aan het beeld van iedereen op zijn eigen studio.”

De oplossing ziet De Wachter deels in wijkvorming, wijkfeesten en straatinitiatieven. “Daar moeten we verbinding zoeken met mensen. Dat is niet makkelijk, omdat heel veel grootsteden te maken hebben met diverse culturen. Maar de uitdaging en het boeiende van de wereld zit net in het verschil. Niet iedereen moet hetzelfde denken. De verbinding zit soms ook in het verschil.”

Ook 'gewonigheid' kan helpen, zegt De Wachter. Denk aan een gesprek in de buurtwinkel waar mensen hun groenten of hun brood kopen. Of een gesprek aan de schoolpoort. “Laten we daar aandachtig zijn voor verbinding en voor elkaar, zonder speciale toeren te ondernemen. Het hoeft niet kunstmatig te zijn. Er hoeft geen coach aan te pas te komen.”