Vandaag op de regeringstafel: zal België het VN-migratiepact in Marrakesh ondertekenen?

Het VN-migratiepact dat op 10 en 11 december ter ondertekening voorligt in Marrakesh wordt (voornamelijk in conservatieve kringen) steeds sceptischer bekeken. Onder meer de VS, Hongarije, Australië, Oostenrijk, Polen, Kroatië en Tsjechië lieten al weten het pact niet te zullen ondertekenen. Ook in België en Nederland lijken nu twijfels te rijzen. Deze namiddag wordt het pact besproken op het kernkabinet. Wat staat er precies in het akkoord en over welke stukken bestaat discussie? Hieronder een overzicht.

"Migratie-uitdagingen los je als land niet in je eentje op. Er is net meer internationale samenwerking nodig, niet minder. Ik zal daarom in Marrakesh met veel overtuiging namens ons land het Global Compact on Migration ondertekenen." Enkele dagen geleden sprak minister voor Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo (Open VLD) nog zijn volle steun uit voor het akkoord, dat het resultaat is van maandenlange intergouvernementele onderhandelingen en door alle VN-leden in juli werd goedgekeurd, met uitzondering van de VS.

Lang duurde die schijnbare globale eensgezindheid echter niet. Enkele dagen later liet Hongarije weten de goedgekeurde tekst niet te zullen ondertekenen en ook Australië trok zich al snel terug. De Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken noemde het akkoord zelfs “een bedreiging voor de wereld”. Eind september boorde ook Amerikaans president Donald Trump in zijn VN-toespraak het migratiepact (nogmaals) de grond in: “Een migratiebeleid moet niet bepaald worden door een internationaal orgaan dat geen verantwoording aflegt aan onze eigen bewoners.”

De Belgische regering moet nog een standpunt innemen
Staatssecretaris Theo Francken (N-VA) op Facebook

Nu een hele resem andere Europese landen, waaronder Oostenrijk, hun steun voor het akkoord intrekken, lijkt ook het standpunt binnen de Belgische regering minder eenduidig dan eerst werd gedacht. Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) communiceerde via Facebook dat de Belgische regering nog een standpunt moet innemen over het VN-compact. Minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) liet weten dat de exit van de Oostenrijkers een heel ander licht werpt op de zaak, aangezien zij namens de EU over de inhoud van de tekst zouden hebben onderhandeld.

Wat staat er in het akkoord?

Het 31 pagina’s tellende document draagt de naam ‘Global Compact for Safe, Orderly and Regular Migration en steunt op een reeks bestaande verklaringen en overeenkomsten zoals bijvoorbeeld de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Het Global Compact bestaat uit een inleidend stuk, een opsomming van 23 uitgewerkte objectieven met daarbij horende maatregelen en tot slot een beschrijving van hoe die verschillende maatregelen zullen worden geïmplementeerd en opgevolgd.

Het algemene uitgangspunt van het compact is dat de overeengekomen maatregelen de internationale samenwerking op vlak van migratie moeten verbeteren. Die maatregelen hebben betrekking tot “migratie in al zijn dimensies”. Hoewel binnen sommige objectieven af en toe wel wordt geschreven over “irreguliere migratie” en over “mensen die wettelijk gezien niet het recht hebben om op het territorium van een staat te blijven”, gelden de niet gespecificeerde maatregelen dus voor migranten van alle soorten.

In het inleidend stuk wordt ook duidelijk gesteld dat het compact een niet juridisch bindend kader voorlegt, en dat de soevereiniteit van staten en het internationaal recht gehandhaafd blijven.

Verder lijkt het gros van de objectieven en maatregelen die worden voorgelegd in het compact op het eerste zicht niet voor controverse vatbaar. Zo wordt er in het document gepleit voor een migratiebeleid dat “gebaseerd is op bewijzen”, worden maatregelen voorgesteld ter versterking van het internationale informatienetwerk en is de strijd tegen mensensmokkel één van de hoofdobjectieven.

Struikelblokken voor politiek rechts

Wat zijn dan de blokken waar politiek rechts over struikelt? Naast de vaak terugkerende algemene kritiek dat het pact onvoldoende een onderscheid zou maken tussen illegale en legale migratie en dat het de soevereiniteit van staten in gevaar zou brengen, wordt ook gewezen op de mogelijke implicaties van enkele concrete passages.

Eén objectief gaat bijvoorbeeld over de hechtenis van migranten. Volgens het pact moet hechtenis in een migratiecontext, en dus mogelijks ook het fenomeen van gesloten centra zoals wij dat kennen in België, pas dienen “als laatste toevlucht” en moeten staten ervoor zorgen dat hechtenis niet gepromoot wordt als een “afschrikmiddel”. Deze passage werd onder meer door Australië aangehaald als een potentiële inbreuk op hun migratiebeleid en soevereiniteit.

Een politieke discussie is nog mogelijk, zeker gezien de evolutie op Europees niveau
Premier Charles Michel

Een ander objectief handelt over het “vormen van percepties over migratie” en wordt door verschillende rechtse opiniemakers weggezet als een oproep tot propaganda. Vooral één specifieke maatregel die stelt dat de “toewijzing van overheidsmiddelen of materiële ondersteuning” aan media moet worden stopgezet “die systematisch intolerantie, xenofobie, racisme en andere vormen van discriminatie tegen migranten promoten”, botst in conservatieve kringen op heel wat argwaan. Volgens het akkoord moeten staten verder ook “bewustmakende campagnes promoten” die “de publieke perceptie informeren over de positieve bijdragen van veilige en geordende migratie”.

Ook uit (economisch) protectionistische hoek komt er kritiek op het pact. In het akkoord wordt bijvoorbeeld gepleit voor een facilitering van de banden tussen diaspora en hun land van herkomst, en wordt gevraagd aan staten om geldtransfers voor migranten goedkoper en makkelijker te maken. Die laatste maatregel zorgt volgens sommigen voor een verlies voor de economie van het land van verblijf. 

België

Gisteren verdedigde premier Charles Michel het akkoord nog in het parlement, na een scherp betoog tegen het pact van Filip Dewinter (Vlaams Belang). De premier stelde onder meer dat het pact de soevereiniteit van staten bevestigt en dat het om een niet bindende intentieverklaring gaat. “Wij hebben een positief advies gekregen over dit akkoord van onze experten”, zei Michel. “Het is ook daarom dat minister De Croo over dit pact reeds een verklaring heeft uitgedrukt.” Wel bevestigde hij dat een politieke discussie over het pact nog mogelijk is, “zeker gezien de evolutie op Europees niveau”.

Vooral voor N-VA is de ondertekening van het akkoord een gevoelige kwestie geworden, zeker nu Vlaams Belang het als wapen gebruikt om de partij onder druk te zetten. Dewinter keek tijdens zijn reactie dan ook nadrukkelijk in de richting van de Vlaams-nationalistische regeringspartij: “Ik roep zeker de N-VA op om zich niet te laten knechten door internationale akkoorden, ervoor te zorgen dat we onze soevereiniteit behouden, en ervoor te zorgen dat we baas zijn en blijven over onze eigen grenzen.”

Videospeler inladen...

Meest gelezen