Sultan Qaboos van Oman oftewel de man die op het slappe koord over de Perzische Golf danste

Sultan Qaboos bin Said Al Said was dan wel niet de meest bekende Arabische leider, hij speelde al wel decennialang een belangrijke rol in een erg woelige en strategisch erg belangrijke regio. De ligging van Oman en het diplomatieke talent van Qaboos zit daar voor veel tussen. 

Qaboos werd opgeleid in Groot-Brittannië en was in de jaren 60 student aan de militaire academie van Sandhurst. Na zijn terugkeer werd hij door zijn erg conservatieve vader opgesloten. In 1970 pleegde Qaboos een staatsgreep met hulp van Britse militairen en ging zijn vader in ballingschap.

Beschikte het straatarme Oman toen nauwelijks over enige infrastructuur, dan voerde de nieuwe sultan in de jaren 70 een golf van modernisering doorheen het rijkje. Dankzij de uitvoer van olie rezen moderne woningen, ziekenhuizen, scholen, wegen en luchthavens uit het woestijnzand. Oman beschikt nu over goed onderwijs, goede gezondheidszorg en sociale voorzieningen.

De bevolking geniet van vrijheid die ongehoord is in veel strengere Arabische Golfstaten. Zo is er vrijheid van godsdienst en zijn er kerken, hindoe- en sikhtempels in Oman, al is 85 procent van de bevolking wel moslim. Bijna 40 procent van de vijf miljoen inwoners zijn buitenlanders, vooral mensen uit India, Bangladesh en Zuidoost-Azië en er zijn ook westerse expats.

Enkel op politiek vlak kunt u beter op uw woorden letten. Sinds 1996 is er een grondwet die een regering en een wetgevend parlement toelaat, maar de echte macht blijft in het paleis bij de sultan die naar hartenlust ministers kan vervangen.  Die macht is ook niet helemaal onbeperkt: het regime steunt behalve op de veiligheidsdiensten ook op stamhoofden in het binnenland en op de zakenelite in de havensteden Muscat en Salalah. De voorbije jaren was er overigens ook sociaal protest van jongeren in Oman, al bleef dat relatief onder controle. 

Zijn strategisch belangrijke ligging geeft Oman een diplomatiek en politiek gewicht dat het anders niet zou hebben. Oman onderhoudt goede betrekkingen met de Arabische Golfstaten, maar ook met het sjiitische Iran, met het Westen en zelfs met Israël en bemiddelt ook vaak in conflicten tussen die landen.

Zo hebben het Britse en Amerikaanse leger logistieke faciliteiten in Oman en houden ze er oefeningen. Bovendien is Oman na Iran die andere oeverstaat van de zeestraat van Hormuz die vanuit de olierijke Perzische Golf toegang geeft tot de open zee. 

Sultan Qaboos was dus een evenwichtsspeler in de regio, maar was tegelijk ook een zwakke schakel. Hij had geen kinderen en dus ook geen opvolger. Dat was vreemd, want hij is de 14e sultan van de familie Al Bu Said die al sinds 1749 heerst over Oman (en eeuwenlang ook over Zanzibar voor de oostkust van Afrika). 

De opvolgingsprocedure is in de grondwet als volgt voorzien: 50 mannen uit de familie van Qaboos krijgen drie dagen de tijd om een opvolger aan te duiden. Er is echter ook een envelop waarin Qaboos de naam geschreven heeft van wie hij als zijn opvolger zag. 

Intussen heeft de staatstelevisie bekendgemaakt dat die envelop van de sultan geopend werd. Neef Haitham Bin Tariq Al-Said wordt de opvolger. Al-Said (65) is sinds halfweg de jaren 90 minister van Cultuur en Nationaal Erfgoed in Oman, en speelt al langer een belangrijke diplomatieke rol. Bij het bezoek van de Britse prins Charles en zijn vrouw Camilla, mocht hij bijvoorbeeld het paar verwelkomen. Eerder had Al-Said ook posities op het ministerie van Buitenlandse Zaken. 

Die opvolging is van groot belang: niet enkel voor Oman, maar ook voor de andere staten in de regio en voor de westerse bondgenoten.