Waarom Vlaams Belang het zo goed doet in de Denderstreek
In de Denderstreek is Vlaams Belang aan een opvallende opmars bezig. Hoe dat komt? Sommigen vertellen een verhaal van kansarmoede. Maar veel heeft ook te maken met de immigratie van Brusselaars van Afrikaanse origine in Denderleeuw, Aalst of Ninove. Een verhaal waar de treinverbinding met Brussel een grote rol in speelt. En de snelle verandering van hun wijk en omgeving, roept bij een aantal mensen grote wrevel op. De Seefhoek revisited, maar nu in de Denderstreek.
De trein tussen de Denderstreek en Brussel. Dit is een trein van pendelaars, vanuit een streek waar pendelaars sowieso talrijker zijn dan in de rest van het land. Velen trekken naar de hoofdstad, omdat ze niet altijd werk vinden in eigen streek, of niet het werk dat ze ambiëren.
Maar die spoorlijn – stations Erembodegem, Aalst, Denderleeuw, Liedekerke, Brussel – is ook een ader voor immigratie vanuit Brussel. De voorbije jaren vestigden zich nogal wat vluchtelingen, zeker ook van Afrikaanse origine, in de Denderstreek. Werken in Brussel, en wonen in Aalst of Denderleeuw.
Liever in het Nederlands
“Wij zijn hier komen wonen in 2000”, zegt Laure Uwase, die van Rwandese komaf is. En hier, dat is Denderleeuw. “In Brussel blijven de prijzen van de huizen stijgen, de scholen zijn er niet te best, je hebt mensen van alle achtergronden. Mijn vader dacht dat ik, als ik in het Nederlands zou opgroeien, gewoon meer kansen zou hebben. En met de trein is het amper 25 minuten tot in Brussel.”
Het mag gezegd, het plan van vader Uwase heeft gewerkt. Laure is advocate in Brussel: hoogopgeleid, en vlot ter tale, Nederlands én Frans. Bij de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen werd ze maar nét niet verkozen op de CD&V-lijst in Denderleeuw. Zij zag die immigratie de voorbije jaren fors stijgen. “Toen ik school liep in Denderleeuw, waren er misschien drie of vier Afrikaanse kinderen bij mij op school. Nu is dat makkelijk een tienvoud.”
Geen tijd
In die evolutie ziet Uwase de basis van een immer voortschrijdende polarisering. “De mensen die in Brussel werken geven dat zelf toe: ze hebben minder tijd om Nederlands te leren, en minder tijd dus om kennis te maken met hun buren. De mensen die in Denderleeuw wonen, zien dan hun buren van een andere origine en gaan vooral letten op het negatieve.”
“Combineer dat met alle negatieve berichten over Denderleeuw, en je krijgt het resultaat dat die mensen zich niet meer thuis voelen. Er ontstaat een gevoel van onveiligheid. Ik denk niet dat het racisme is. Ik woon al heel lang in Denderleeuw en ik heb echt niet het gevoel dat mensen er racistisch zijn.”
VB is back
Maar de cocktail die Uwase beschrijft, had een heel duidelijk resultaat: Vlaams Belang is helemaal back – om de triomfalistische omschrijving van voorzitter Tom Van Grieken op verkiezingsavond te gebruiken – en in de Denderstreek nog meer dan elders.
Kijk even naar de scores: in Aalst stijgt het Vlaams Belang van 10,8 procent naar 17,3, in Ninove piekte Forza Ninove naar 40 procent, in Geraardsbergen gaat de partij van 1 naar 2 zetels en een VB-afscheuring haalt er nog eens 2 en in Denderleeuw is de partij simpelweg de grootste met 26,2 procent.
De daaropvolgende vraag is simpel en logisch: waarom? Het antwoord is een stuk complexer.
Een verhaal van kansarmoede?
Volgens Etienne Schouppe, voormalig burgemeester van Liedekerke, heeft veel te maken met het industriële verleden van de streek en kansarmoede. “Het Daensisme ontstond hier. Louis Paul Boon heeft dat beschreven in de Kapellekensbaan en andere boeken. Hier waren vroeger sociale wantoestanden, terwijl de rechteroever, de Brabantse kant van de Denderstreek veel landelijker gebleven is.”
Volgens Schouppe werken die problemen tot vandaag na. “Men kan niet ontkennen dat er in Ninove, Denderleeuw en Aalst wijken zijn die niet bepaald de vrolijkste zijn.”
Schouppe vertelt een verhaal van kansarmoede, maar klopt dat wel? Het beeld is in werkelijkheid gemengd. De kansarmoede-index ligt voor Geraardsbergen boven het Vlaamse gemiddelde. In Ninove steeg ze de voorbije jaren veel sneller dan in de rest van het gewest. Maar in Aalst en Denderleeuw ligt de kansarmoede lager.
Maar dit soort statistieken vertelt niet alles. Een tegenaanwijzing is het aantal gezinnen met budgetmeters of met betalingsachterstand. Die komen zowel in Aalst, Geraardsbergen, Denderleeuw en Ninove tot twee keer zo vaak op als in de rest van Vlaanderen.
Of voelen mensen zich bedreigd in hun identiteit?
Maar het is zeker geen exclusief verhaal van kansarmoede. Onderzoek van de Leuvense socioloog Jaak Billiet wijst bijvoorbeeld uit dat de tolerantie tegenover migranten op socio-economisch vlak de voorbije jaren toenam, misschien contra-intuïtief voor een stuk. Tegelijkertijd vinden almaar minder mensen sinds 2015 dat migranten een verrijking voor onze cultuur zijn. Zeg maar: de kwestie van identiteit, en de bedreiging daarvan.
Volgens Karim Van Overmeire, N-VA-schepen van Onderwijs en Inburgering in Aalst, is het geen kwestie van kansarmoede, maar gaat het over die identiteit en de aantasting ervan. “Je hebt net zo goed mensen in de middenklasse die voor Vlaams Belang gestemd hebben.”
"Dit is een streek die tien tot vijftien jaar geleden weinig immigratie heeft gekend, en daar is op korte termijn verandering in gekomen. Dat de wijken veranderen, wekt veel onrust. De mensen zien heel snel hun leefwereld drastisch veranderen.”
“Het is één van de fouten van de traditionele partijen om dit in socio-economische termen te duiden. Mensen zijn economische wezen – iedereen wil het goed hebben – maar ze zijn ook meer. Mensen zijn groepswezens die zich vertrouwd willen voelen in een omgeving. Daar heeft het mee te maken: die veranderende omgeving, veel meer dan pakweg werkloosheid.”
