Mark Eyskens herinnert Wim Kok: "Hij was een strijder die streed zonder te slaan"

Gisteren overleed Nederlands oud-premier Wim Kok. Kok stond aan het hoofd van twee paarse regeringen in Nederland, aan het eind van vorige eeuw. De PVDA'er leidde er tussen 1994 en 2002 de twee paarse kabinetten van PVDA, VVD en D66 als minister-president. Daarvoor was hij onder meer vakbondsvoorzitter, oppositieleider en minister van Financiën.

Mark Eyskens, ook kortstondig premier in de jaren '80 en voormalig minister van Financiën, heeft Kok goed gekend. "Ik heb hem pas echt goed leren kennen omdat we allebei lid waren van een internationale denktank", vertelt Eyskens aan Radio 1. "Het was een zeer innemend man. Een indrukwekkende, grote, rijzige verschijning. Met een goed en zelfs wat Brits gevoel voor humor", herinnert Eyskens zich.

"Kok was een man van diepe overtuiging, maar ook van compromissen", vat Eyskens de politiek van Kok samen. "Hij was de uitvinder van paars in Nederland, waarbij socialisten en liberalen samengaan."

Toch laat Wim Kok volgens Eyskens een gemengde erfenis na. "Zoals alle premiers is hij echter slecht geëigend", gelooft Eyskens. "Hij moest optornen tegen de demagogie van Pim Fortuyn, die uitpakte met 'de puinhopen van paars'. Bovendien raakte zijn regering betrokken bij de jammerlijke zaak van Srebrenica in Bosnië", diept Eyskens een zwarte pagina van Koks bestuur op. "Daar konden Nederlandse troepen niet voorkomen dat 7.000 moslims werden afgeslacht door Servische troepen." 

De politiek van Kok beperkte zich niet tot Nederland. "Kok was een internationalist en een overtuigd Europeaan." Ook daar speelde Kok een belangrijke rol. "Ikzelf ben nauw betrokken geweest bij het Verdrag van Maastricht", vertelt Eyskens. "Kok was de man van het volgend verdrag: het Verdrag van Amsterdam. Samen zijn dat twee bouwstenen van het Europa van vandaag, van de Eurozone en de uitbreiding tot 28 lidstaten. Daar was Kok een grote voorstander van." 

Kok wordt de grondlegger van het "poldermodel" genoemd. "Dat is iets typisch Nederlands", zegt Eyskens."Het is een model voor de samenwerking op sociaal vlak tussen bedrijfleiders en vakbonden, een progressief sociaal-economisch beleid."

Werkgevers en werknemers gaan volgens het model samen aan tafel zitten om tot bindende afspraken te komen. "Kok gebruikte daar het voorbeeld van Tony Blair in Engeland en Clinton in Amerika", weet Eyskens. "Een hoopvolle baken om onze samenleving te moderniseren", vindt hij. "Na Kok is dat model alleen maar gaan afkalven"

Wat zal er overblijven van de figuur Kok? "De Nederlanders koesteren hun herinneringen", klinkt Eyskens hoopvol. "Ze zullen hem herinneren als een groot staatsman, die wist dat je niet steeds je eigen gelijk moet opdringen."

"Hij was een strijder die streed zonder te slaan. Dat is zeer belangrijk in de politiek. Hij was een man met een overtuiging, niet benauwd van de overtuiging anderen, die tolerant kan zijn. Dat was Kok. Ik houd aan hem de beste herinneringen over."

Beluister hieronder het gesprek met Mark Eyskens in "De ochtend" op Radio 1: