Gewelddadige rellen in Chili, een van de meest ontwikkelde landen in Latijns-Amerika: waar komt die onvrede vandaan?

Chili -het langgerekte land langs de kusten van de Stille Oceaan in Zuid-Amerika- is een van de meest ontwikkelde landen in Latijns-Amerika. Ooit berucht voor de dictatuur van Augusto Pinochet, is het de voorbije decennia uitgegroeid tot een van de meest ontwikkelde en stabiele landen in de regio. 

Daarom komt het bitsige protest voor velen als een verrassing; blijkbaar ook voor de regering van de rechtse president Sebastian Piñera die vorig jaar (opnieuw) is aangetreden. Het protest brak uit nadat de prijzen voor de metrokaartjes in de hoofdstad Santiago -met 140 kilometer de meest moderne metro van Latijns-Amerika- verhoogd werd. Het ging om een voor ons relatief beperkte stijging -van 1,01 euro naar 1,05 euro- maar voor veel Chilenen is dat veel. 

De verhoging is inmiddels ingetrokken, maar het protest blijft voortduren en dus zit het ongenoegen veel dieper, los van de plunderingen van winkels die er plaatsvinden en net bij die plunderingen zijn zeven doden gevallen.

In de economische cijfers en rapporten komt Chili vrij goed uit de verf met een stabiele democratie, een open economie en forse groeicijfers over een lange periode. Sneller dan in de omliggende landen neemt de welvaart dus toe, is er een groeiende middenklasse en zijn sinds 2000 veel mensen uit de armoede geraakt. (Lees verder onder de foto).

Dat lijkt fraai, maar dat wordt voor veel inwoners teniet gedaan door de grote ongelijkheid in inkomen en toegang tot onderwijs en gezondheidszorg. De rijkste een procent van de bijna 18 miljoen Chilenen bezit 26,5 procent van alle welvaart.

Het minimumloon bedraagt officieel 423 Amerikaanse dollar per maand, maar de helft van alle werknemers verdient minder of gelijk aan 562 dollar. Dat is ook maar iets meer dan het minimumloon en veel van die mensen die uit de armoede opstaan, blijven daarboven ook erg dicht bij de armoedegrens hangen en voelen zich kwetsbaar. Openbaar vervoer is goed, maar een van de duurste ter wereld en sommige minder begoede gezinnen geven 30 procent van hun inkomen uit aan vervoer. Het is dan ook geen toeval dat net daar het protest begonnen is. 

Ook onderwijs is cruciaal voor ontwikkeling en sinds 2016 kunnen studenten uit armere gezinnen goedkoper naar de universiteit of hogescholen. Toch laat de kwaliteit vaak te wensen over en vallen die minder begoede jongeren er snel uit omdat ze in hun voorgaande schoolcarrière vaak in minder goede scholen hebben gezeten en dus onvoldoende bagage meegekregen hebben voor hoger onderwijs. (Lees verder onder de foto).

Het zijn dan ook studenten en scholieren die aan de basis lagen van het huidige protest, maar die deden dat ook al eens in 2006 en 2011. De erg onhandige en weinig begripvolle aanpak van president Piñera deed de rust ook niet meteen terugkeren. Hij sprak over "criminelen" en bracht voor het eerst sinds het einde van de militaire dictatuur in 1990 opnieuw massaal het leger op straat. 

Toch gaat het niet enkel om president Piñera alleen, die tussen 2010 en 2014 al eens president was. Ook onder de socialistische president Michelle Bachelet -een veterane van de strijd tegen de dictatuur- (president tussen 2006-2010 en 2014-2018) bleek er een vertrouwensbreuk tussen de overheid en een groot deel van de bevolking. Politici die haasje-over aan de macht spelen en veel beloven, maar weinig realiseren, spelen op die manier de wanhoop en populisten in de kaart. Het protest in Chili is ook geen alleenstaand feit: de voorbije weken woedde er ook gewelddadig protest in Ecuador en Peru, los van de aanhoudende janboel in Venezuela. Intussen hinkt Latijns-Amerika -na jaren van forse groei- achterop bij andere ontwikkelende regio's zoals India en omgeving, Zuidoost-Azië en delen van Afrika.

Bekijk het verslag uit "Het Journaal" hier: