De natte zomer van 2021 zal over honderd jaar nog zichtbaar zijn... voor wie boomringen kan lezen

De groei van bomen wordt enorm beïnvloed door het klimaat. Uit het groeipatroon van een boom kunnen we dan ook we heel wat waardevolle informatie halen. En dat groeipatroon vinden we dan weer terug in de groeiringen van een boom. Kathy Steppe legt in "De wereld vandaag" uit hoe zij en haar collega's van de faculteit bio-ingenieurswetenschappen die boomringen analyseren en waarom die informatie zo waardevol is.

"We nemen stalen van de boomringen en aan de hand van de dikte van de ringen kunnen we zien of het een nat of droog jaar was. Hoe breder de ring, hoe natter het jaar", aldus Steppe. Zeker na een paar droge jaren, zoals nu het geval was, zal dat contrast goed opvallen. "Droogte zorgt ervoor dat de boom minder water kan opnemen en minder aan fotosynthese kan doen. Daardoor wordt de groei belemmerd en dat zien we in het groeipatroon." 

Steppe en haar collega's meten over heel Europa dagelijks de groei van verschillende bomen. Ze doen dat met zogenaamde puntdendrometers. Dat zijn sensoren die op de stam van een boom worden geplaatst en elke vijf minuten een signaal uitsturen. "Dat signaal wordt als het ware als een geschiedenisboek vastgelegd", verduidelijkt Steppe. "Het grote voordeel daarvan is dat we zelfs de dag na een hittegolf al kunnen zien welk effect de warmte heeft gehad op de boom." 

De metingen van de sensoren worden ook met het grote publiek gedeeld. Enerzijds via de website treewatch.net maar ook via Twitter. Sommige bomen uit het netwerk hebben namelijk hun eigen Twitterpagina. "De informatie die de sensoren doorsturen worden op deze pagina vertaald naar mensentaal zodat iedereen op de voet kan volgen wat er precies met de boom aan de hand is", verduidelijkt Steppe.

Er kan overigens ook te veel regen vallen voor een boom. De wortels van een boom nemen water op uit de bodem maar wanneer die verzadigd is door water kan dat een effect hebben op het zuurstofgehalte in de bodem. "Dan functioneren de wortels minder goed. Te veel water zorgt dus voor een zuurstofprobleem voor de boom", vult Steppe aan.

De verzamelde gegevens bieden een accuraat beeld van hoe bepaalde bomen op veranderende weersomstandigheden reageren. Die informatie kan zeer handig zijn om aan goed bosbeheer te doen: "2018 was bijvoorbeeld een belangrijk jaar omdat er toen op heel wat plaatsen in Europa een hittegolf was", vertelt Steppe. "Daardoor weten we welk soort bomen het in droge omstandigheden beter doen dan andere. Dat is belangrijke informatie wanneer moet beslist worden welke nieuwe bomen er in bepaalde gebieden moeten geplant worden." Dergelijke beslissingen kunnen de weerbaarheid van bossen enorm versterken voor de toekomst.