Een derde van de bevolking in België is van buitenlandse herkomst of heeft buitenlandse nationaliteit

Het is voor het eerst dat een onderzoek op deze schaal gevoerd wordt. Statistieken over diversiteit gingen tot nog toe altijd uit van de nationaliteit: je bent Belg of je bent het niet, zonder veel tussenweg.

Nu ging Statbel ook op zoek naar de herkomst, wat toch een fijnmaziger beeld moet opleveren, omdat nu ook Belgen met een migratie-achtergrond in beeld komen. Er wáren al cijfers in die richting - Kind en Gezin bijvoorbeeld houdt statistieken bij over de herkomst van de moeder - maar dit gaat dus nog een stap verder.

Meteen blijkt ook dat de diversiteit in dit land erg groot is. En de komende jaren nog verder zal groeien.

Bekijk het gesprek met staatssecretaris Sammy Mahdi uit "De afspraak" hier en lees voort onder de video:

Begin dit jaar was 67,9 procent van iedereen die in België woonde "Belg met een Belgische achtergrond" - de omschrijving is afkomstig van Statbel. Anders gezegd: die mensen én hun beide ouders hadden bij hun inschrijving in het bevolkingsregister de Belgische nationaliteit.

Dat wil ook zeggen dat ongeveer een derde dat niet had of heeft. 12,4 procent van al wie in België woont, heeft een buitenlandse nationaliteit en 19,7 procent is Belg met een buitenlandse achtergrond.

Dat laatste betekent dat van één of beide ouders de Belgische nationaliteit niet de "eerst geregistreerde" is, zoals Statbel het omschrijft. Of van henzelf natuurlijk. Die mensen kunnen nu wel Belg zijn, ze waren dat niet toen ze zich voor het eerst in het bevolkingsregister inschreven.

De voorbije tien jaar stond de evolutie van die diversiteit niet stil. In 2011 bedroeg het aantal "Belgische Belgen" nog 74,3 procent. Toen had 15,5 procent van de Belgen een buitenlandse achtergrond, en nog eens 10,2 procent de buitenlandse nationaliteit, samen zowat een kwart. Nu is dat ongeveer een derde.

Opmerkelijk is dat er grote regionale verschillen zijn: het aantal mensen van buitenlandse herkomst is in Vlaanderen kleiner dan in Wallonië en zeker dan in Brussel.  In de Brusselse bevolking is op dit moment nog om en bij een kwart van de bevolking "Belg van Belgische afkomst".

De herkomst is op de eerste plek Marokkaans, met daarna in volgorde: Italiaans, Frans, Nederlands en Turks. Recenter, in 2019, was de instroom vooral Roemeens, Marokkaans en Frans.

En weerom zijn er toch wel opmerkelijke regionale verschillen. Voor het Vlaams gewest is de top drie van herkomstlanden Nederland, Marokko en Turkije, voor het Waals Gewest is dat Italië, Frankrijk en Marokko en voor Brussel Marokko, Frankrijk en Italië.

Voor de afbakening van die cijfers heeft Statbel zich beperkt tot de ouders: dus enkel mensen van wie de ouders ooit een andere nationaliteit hadden, krijgen een etiket "buitenlandse herkomst". Vanaf de derde generatie is dat niet langer zo.

Dus, heel concreet: iemand van wie (een van) de grootouders een migratie-achtergrond heeft, maar van wie beide ouders als Belg in het geboorteregister werden ingeschreven, komt in de statistieken als Belg met een Belgische achtergrond. Niet als Belg met een buitenlandse achtergrond.

Dat is ook zo als die persoon een dubbele nationaliteit zou hebben: die wordt niet meegeteld, ook al omdat er geen correcte cijfers van zijn. Het is in België niet verplicht om die tweede nationaliteit te registreren.

De vraag is of het veel zin heeft om het anders te doen dan Statbel gedaan heeft. Zodra ook de grootouders in beeld komen, wordt de oefening heel erg complex én er zijn te weinig gegevens over de oudere generatie met een migratie-achtergrond. Overigens is het internationaal heel normaal om het op deze manier te doen.

De vraag is: wat geeft dat voor de toekomst? Het is de logica zelf dat de cijfers van diversiteit nog verder gaan stijgen. De Belgen met een Belgische achtergrond zitten vaak in de oudere leeftijdscategorie, zij die een buitenlandse afkomst of nationaliteit hebben, zijn vaak veel jonger.