Vorig jaar meer dan 200.000 migranten en asielzoekers teruggedreven aan Europese buitengrenzen
Vorig jaar zijn zeker 225.533 pushbacks geteld aan de buitengrenzen van de Europese Unie. Dat stelt 11.11.11 vast. Pushbacks zijn het terugdrijven van asielzoekers en migranten zonder juridische procedure, zonder aandacht voor individuele omstandigheden en zonder de mogelijkheid om asiel aan te vragen. Pushbacks zijn verboden volgens het Europese en internationale recht.
De illegale praktijk van het terugdrijven van migranten en asielzoekers aan de buitengrenzen van de Europese Unie gebeurt op massale schaal. Dat stelt de Koepel van Internationale Solidariteit 11.11.11 vast op basis van beschikbare data.
Vorig jaar zijn zeker 225.533 gevallen van pushbacks genoteerd: "We hebben ons gebaseerd op cijfers van overheden en mensenrechtenorganisaties", zegt directeur Els Hertogen. "We gaan er vanuit dat het slechts het topje van de ijsberg is, want er gebeuren nog veel pushbacks onopgemerkt op zee en in afgelegen gebieden."
"Openlijk en trots"
Op de lijst van EU-landen waar pushbacks gebeuren, staat Hongarije aan de top. Hongarije rapporteert zelf over pushbacks, omdat er sinds 2016 een wettelijke kader hierover bestaat. De wet laat de Hongaarse politie expliciet toe om mensen naar Servië terug te sturen zonder individuele beoordeling: "Hongarije communiceert heel openlijk en zelfs trots over pushbacks. Ze spreken van zo'n 160.000 pushbacks in 2022", aldus Hertogen.
In 2020 oordeelde het Europees Hof van Justitie dat deze wet een schending is van het Europees recht. Toch gaat Hongarije door met de praktijk.
BEKIJK - "Pushbacks in Hongarije gebeuren openlijk", zegt Els Hertogen, directeur 11.11.11:
Pushbacks met geweld
Op de tweede plaats staat Griekenland. Op de Egeïsche zee tussen Griekenland en Turkije werden 26.133 migranten en asielzoekers teruggeduwd van Griekse naar Turkse wateren.
Ook op de landsgrens met Turkije, aan de Evros-rivier, worden systematisch pushbacks gedocumenteerd. Volgens mensenrechtenorganisaties, zoals Greek Council for Refugees, gebeurt dat vaak met geweld. Verschillende organisaties melden hoe asielzoekers, onder wie zwangere vrouwen en kinderen met geweld worden teruggeduwd, mishandeld en achtergelaten op eilandjes in de rivier, zonder water, voedsel of medische zorg.
BEKIJK - "Vaak gebeuren pushbacks met gebruik van geweld en onmenselijke behandeling", zegt Els Hertogen, directeur 11.11.11:
Terug naar Libië
Niet alleen pushbacks, maar ook pullbacks van migranten en asielzoekers naar gevaarlijke gebieden vinden plaats. Zo zijn er vorig jaar 24.684 mensen onderschept op de Middellandse Zee door de Libische kustwacht en teruggebracht naar Libië, meldt de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). Dit terwijl Libië, volgens de Verenigde Naties, niet als een veilig land kan worden beschouwd voor terugkeer. Omdat de Libische kustwacht die acties onderneemt op basis van afspraken met Italië en de EU, kan je die pullbacks ook als pushbacks - weg van de buitengrenzen - beschouwen.
Toch is het aantal lichtjes gedaald in vergelijking met 2021. In dat jaar zijn er 32.425 mensen onderschept op de Middellandse Zee en teruggebracht naar Libië. Zonder twijfel blijft de oversteek vanuit Libië richting Italië erg gevaarlijk. In totaal zijn vorig jaar 1.417 mensen omgekomen of vermist geraakt op die vluchtroute.
Andere locaties
Pushbacks gebeuren ook op minder actieve vluchtroutes zoals aan de grenzen van Litouwen en Letland. Artsen Zonder Grenzen spreekt van zo'n 12.000 pushbacks door de grenspolitie van de twee landen.
In Kroatië documenteerde de Danish Refugee Council (DRC) in 2022 pushbacks naar Bosnië van 3.388 mensen. VRT NWS heeft in 2021 de pushbacks aan de Kroatisch-Bosnische grens gerapporteerd. De Kroatische politie ontkent de praktijk. Maar de pushbacks in het gebied gaan gewoon door en in veel grotere mate dan het officiële cijfer, zegt 11.11.11.
In bijna drie kwart van de gevallen was er bovendien sprake van misbruik en vernederende behandeling. Vaak werden ook bezittingen van migranten en vluchtelingen gestolen of vernietigd.
Nieuwe topman
Toch klinken er enkele voorzichtig hoopvolle signalen. Eerder deze maand startte Hans Leijtens als nieuwe directeur van het controversiële Europese grensagentschap Frontex. Er mag volgens de topman geen sprake meer zijn van betrokkenheid van Frontex bij pushbacks.
11.11.11 benadrukt ook dat ons land op een cruciaal kruispunt staat. Van 1 januari tot 30 juni 2024 is België voorzitter van de Raad van de Europese Unie. Migratie zal ongetwijfeld een belangrijke thema zijn.
In de onderhandelingen over het nieuwe Europese Pact voor Asiel en Migratie én in de bilaterale contacten met betrokken lidstaten, moet het naleven van de fundamentele rechten alle prioriteit krijgen, vraagt de organisatie: "We vragen dat ons land moreel leiderschap toont en de mensenrechten als leidraad neemt", zegt 11.11.11-directeur Els Hertogen. "Dat betekent: een migratiebeleid dat niet focust op hekken en bewaking, maar op fundamentele mensenrechten en dus ook mensenlevens."
BEKIJK - "We verwachten dat België moreel leiderschap opneemt", zegt Els Hertogen, directeur 11.11.11:
