Studentensteden passen codex aan: "Annemarieken mag haar vele bedpartners houden, maar huiselijk geweld zal verdwijnen "

“Naast de donkergroene codex van KVHV (Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond, red.) hebben we in Gent al sinds 2012 een eigen blauwe codex.” vertelt Schoebrechts. “Die blauwe versie is nu ook aan vervanging toe.” De Antwerpse clubs die verbonden zijn aan UAntwerpen volgen dat Gentse voorbeeld: “Onze nieuwe codex krijgt een rode kaft en zal hopelijk klaar zijn voor het volgende academiejaar”, volgens Floriane Goossens (vicevoorzitter Unifac vzw). In de Antwerpse codex was er al geen sprake meer van het n-woord (scheldwoord voor de zwarte gemeenschap, red.). Volgens Quentin van der Brempt, die de Antwerpse codex zal drukken, moet de nieuwe codex vooral plaatsmaken voor liederen die daadwerkelijk gezongen worden door de studenten.

Studenten zingen liedjes uit de Gentse codex, bekijk hier het verslag van "Het Journaal" en lees voort onder de video:

De Gentse konventen zullen niet alleen liederen aanpassen of weglaten, ze zullen ook liederen met een gevoelige ontstaanscontext kaderen. Die inschatting maakten de studenten niet zelf: “We gingen te rade bij verschillende letterkundige professoren van UGent, vooral om de historische context van de Zuid-Afrikaanse liederen te achterhalen en ons te informeren over mogelijke associaties met een nazi-achtergrond." "Het vrolijke "Die lore" was bijvoorbeeld ook geliefd bij de SS", zegt Simon Vanneste, praeses van studentenvereniging HILOK Gent. "Voor dat lied hadden we al een kader toegevoegd in 2012, nu zullen studenten bij meerdere liederen extra uitleg krijgen."

Concreet zal er geen plaats meer zijn voor “Wirre wirre wup” in de Gentse codex, een lied waarin een meisje wordt uitgehuwelijkt en verkracht. In "Annemarieken", een populair lied, zullen ze een strofe vervangen door een andere: “Annemarieken mag haar vele bedpartners  houden, maar de strofe over huiselijk geweld zal verdwijnen”, zegt Schoebrechts. “We hebben bewust haar bewogen liefdesleven gehouden, aangezien anderen geen oordeel te vellen hebben over wat een vrouw al dan niet met haar lichaam doet.” Woordvoerder van Studentikoos Centrum Ghendt, Jan-Bart de Muelenaere, voert de veranderingen op initiatief van de studenten met plezier door: "Een cantus moet studenten verenigen, niet uitsluiten."

De Gentse studentenkoepel besloot deze strofe uit "Annemarieken" te vervangen: 

Dit is een fragment van "Wirre wirre wup", een lied dat uit de Gentse codex zal verdwijnen, de tekst gaat daaronder verder: 

In Antwerpen focussen ze voorlopig vooral op de kadering van stukken met een specifieke ontstaansachtergrond: "We willen de traditie en de historische context van de liederen in ere houden", aldus Quentin van der Brempt, van Studentikoos Centrum Antwerpen. "Onze nieuwe codex moet een paraplu worden voor verschillende politieke strekkingen. "De vlaamse leeuw" mag blijven, maar er komen ook liberale liederen in, bijvoorbeeld. "Ode an die freude", het Europese Volkslied, krijgt een plekje, in tegenstelling tot in de codex van KVHV die conservatiever en nationalistischer is ingesteld. Ook hebben we gelet op inclusief taalgebruik en een bewust gebruik van voornaamwoorden."

Fouzia Sadala, voorzitter van Leuvense Afrikaanse studentenvereniging Karibu vindt het initiatief een stap in de goede richting: “Dat de Leuvense studenten voortaan niet meer rondlopen met een boekje met racial slurs is natuurlijk goed nieuws”, vertelt ze. “Maar cantussen zullen hierdoor niet vrij zijn van racisme en misogynie. De vrije versies en rijmpjes die studenten toevoegen aan het einde van de verzen blijven problematisch.” Simon Vanneste bevestigt dat daar in Gent al aan wordt gewerkt: "Artikel 5 van ons inclusiviteitscharter dat ondertekend werd door al onze verenigingen stelt dat ongepaste vrije versies niet thuishoren op een cantus, in de hoop dat ze ooit uitdoven."

Sonia Mutaganzwa, cultuurverantwoordelijke van Karibu, stopte na enkele pogingen met cantussen: “Toen een vriend het n-woord toevoegde aan een vers in "Sarie Marais" (Zuid-Afrikaans lied, red.), omdat het rijmde, vroeg ik me af wat ik eigenlijk op die cantus deed.” “Dat de Gentse koepels besloten liederen met een koloniale context te kaderen, is beter dan ze zo te laten staan, maar het is nog maar de vraag of beschonken studenten de moeite zullen nemen om de kaders te lezen”, bedenkt Mutaganzwa zich. 

LOKO, de Leuvense studentenkoepel en het Brusselse Codexfonds, zaten gisteren elk voor het eerst samen met hun verenigingen. De Brusselaars willen hun codex opnieuw screenen voor de volgende druk: "De Brusselse cantustraditie was nooit gestoeld op de KVHV-codex, we hebben altijd al eigen codexen gehad, maar onze redactieraad wil zeker zorgen dat de codex mee gaat met zijn tijd", stelt Beau Baens van het Codexfonds. Ook Leuven stelde gisteren een werkgroep samen:  "We beslissen in de komende weken over hoe onze codex er de komende jaren zal uitzien", volgens Joni Kruijsbergen, praeses Babylon Leuven. UHasselt zou naar goede gewoonte de Leuvense codex volgen. 

Op dit moment zitten er nog geen leden van Karibu of andere studentenkringen voor studenten met een migratieachtergrond rond de tafel voor de veranderingen in Leuven: “We staan altijd vrij om LOKO te adviseren", geeft Sadala mee, “maar anders hoop ik dat ze toch rekening zullen houden met diversiteit in het panel.”