Geweld tussen broers en zussen is vaak blinde vlek: 1 op de 3 kinderen wordt ooit slachtoffer

Actrice en regisseur Hilde Van Mieghem maakte eerder al docureeksen over kindermishandeling, partnergeweld en oudermishandeling. Tijdens haar research voor die reeksen kwam steeds opnieuw ook geweld en misbruik tussen (plus)broers en (plus)zussen naar boven.

Volgens Van Mieghem is de problematiek van siblinggeweld (de Engelse verzamelnaam voor broers en zussen, red.) een "complete blinde vlek".

Helaas is het voor velen wel een pijnlijke en herkenbare realiteit: 1 kind op de 3 wordt ooit slachtoffer van geweld tussen broers en zussen.

Toch wordt het vaak gerelativeerd of geminimaliseerd omdat veel volwassenen geweld tussen broers en zussen afdoen als "iets dat er bij hoort" en "van voorbijgaande aard". 

In de reeks komen getuigen en experts aan het woord. Die getuigen vinden was geen evidentie. Hun verhalen komen stuk voor stuk hard binnen. Aflevering 1 toont wat bijna in elke context mee aan de basis ligt van het geweld: trauma's die van generatie op generatie worden doorgegeven in een - meestal - disfunctioneel gezin (kinderen zijn in meer of mindere mate beschadigd in hun gevoelsleven) waar misbruik (in een of meerdere vormen) al aanwezig is. 

Ruth (33) is een van de vrouwen die in de eerste aflevering getuigt over het geweld dat haar door haar broer aangedaan is. Ze doet dat anoniem. Ruth komt uit een "schijnbaar normaal gezin".

"Er waren veel spanningen, een warm gezin, dat ken ik niet. Ik kan niet 1 persoon aanduiden die gewelddadig was, dat was gewoon de dynamiek in het gezin." Na de scheiding van haar ouders, Ruth is dan 8, reageert haar mama zich af op haar en haar broer. Ze mishandelt hen en geeft hen het gevoel waardeloos te zijn. 

Haar broer begint vanaf dat moment ook haar lichamelijke integriteit te schenden. "Het begon met verkrachting door voorwerpen. (...) Hij kwam mijn kamer binnen en raakte me aan op intieme plaatsen. Ik moest toekijken hoe hij masturbeerde en ik lag met mijn poppen in bed. Dat is zo'n triestig contrast tussen de onschuld die je zelf hebt en wat daar gebeurt. Het is zo verder gegaan en niet meer gestopt tot ik 13 was." 

"Dat was niet met gewelddadigheid. Dat was heel onderhuids, ik weet niet of je begrijpt wat ik bedoel. Het was: ik doe dat nu met jou. Een evidentie. Dat is zo gekeerd dat hij mij klein wou krijgen. Dat heeft hij letterlijk gezegd: ik ga je kapotmaken. Het was ik die kapot moest of hij, denk ik. En uiteindelijk zijn we alle 2 kapot." 

"Het centrale mechanisme van seksueel grensoverschrijdend gedrag van jongeren ligt zeker in het domein van emotionele armoede, verwaarlozing", legt Peter Adriaenssens, kinder- en jeugdpsychiater uit.

"Dat geeft stress en kan leiden tot allerlei soorten gedrag, maar het seksuele is natuurlijk het territorium waarin iemand kan proberen opnieuw een identiteit op te bouwen. Ik ben iemand en ik toon dat door zelf iemand te gaan domineren en seksueel te onderdrukken." 

Ruth schaamt zich enorm. Ze geeft aan dat dat ook een van de redenen is waarom ze er erg lang niet over praat.  Ze spreekt er pas in het vierde leerjaar over met een vriendinnetje dat over een voorval met haar papa vertelt. "Ik dacht toen dat het normaal was." Door haar moeder voelt ze zich totaal niet gezien, ook niet op veel latere leeftijd. 

En net dat is wat Van Mieghem het meest getroffen heeft tijdens het maken van de reeks, het feit dat ouders die de confrontatie met hun eigen traumatische verleden niet kunnen aangaan "blind zijn voor het geweld tussen hun kinderen dat plaatsvindt onder hun ogen". "Ze zijn niet in staat in te grijpen. De kinderen staan er helemaal alleen voor." 

Kinderpsychiater Binu Singh legt in de eerste aflevering uit dat dat "niet zien" een zelfbeschermingsmechanisme is. "Het is zo pijnlijk om naar te kijken dat je als ouder aan een soort zelfverdoving doet. Je wil de pijn niet voelen, je wil het niet geweten hebben en dat is vaak zelfs geen bewuste keuze. Je denkt: als ik dit toelaat, ga ik ophouden te bestaan."

"We repeat what we don’t repair (we herhalen wat we niet herstellen, red.)", benadrukt Singh. "Dat is een waarheid als een koe. Herstel komt niet vanzelf, uit schade groei je niet uit. Dat is een mythe waar we mee leven, laat de tijd er maar over gaan, dat is niet waar. Als er echt schade is, moet er ook echt herstel kunnen komen en daar heb je steun voor nodig." 

Ines Keygnaert, expert seksueel geweld, legt uit waarom (seksueel) geweld tussen broers en zussen zo lang kan blijven duren. "Een van de grootste redenen dat we zien dat het blijft duren is als er niemand tussenbeide komt of als er aangegeven wordt: waar maak jij nu een probleem van?"

"Siblinggeweld is niet eenmalig, het blijft vaak langer dan een jaar duren, het kan verschillende vormen aannemen en naargelang de leeftijd veranderen. Tussen 2 en 12 jaar zien we veel meer fysiek geweld, in de adolescentie kan dat verschuiven naar seksueel geweld en tijdens de volwassenheid kan het overgaan naar psychisch geweld dat kan blijven duren tot mensen sterven."