Na aanslag in Hanau: Duitsland worstelt met stijgend aantal extreemrechtse terreuraanslagen
De aanslag van vandaag op shishabars in Hanau is geen uitzondering meer. Net als in andere landen stijgt het aantal racistische incidenten in Duitsland en daarbij wordt bruut geweld niet geschuwd. Migranten, maar ook Joden zijn daarbij steeds meer het slachtoffer.
Tien doden plus de zelfmoord van de vermoedelijke schutter is het bilan van de schietpartijen van de voorbije nacht in de Duitse stad Hanau nabij Frankfurt. Het onderzoek loopt, maar de schutter heeft eerder video's verspreid met racistische boodschappen en oproepen tot geweld.
Hij staat daarmee niet alleen in Duitsland. Vorig jaar waren er twee extreemrechtse aanslagen en er is een veelvoud van incidenten tegenover mensen met een migratieachtergrond en tegen de Joodse gemeenschap. Een overzicht:
- oktober 2019: rechtse extremist probeert synagoge binnen te dringen in de oostelijke stad Halle; dat lukt niet en hij schiet daarna op een kebabzaak in de buurt: balans 2 doden
- juni 2019: Walter Lübcke, CDU-politicus en partijgenoot van bondskanselier Angela Merkel, wordt in zijn woning nabij Kassel vermoord door een neonazi
- september 2016: twee bommen ontploffen nabij een moskee en een congrescentrum in Dresden, maar zonder slachtoffers; de extreemrechtse dader wordt later veroordeeld tot 10 jaar cel
- juli 2016: 9 mensen worden doodgeschoten in München door Duitser van Iraanse afkomst die een fascinatie had voor de Noorse terrorist Anders Breivik; de dader pleegt daarna zelfmoord
- 2000 tot 2007: reeks moorden op negen mensen van buitenlandse afkomst en een politieagente door leden van de neonazigroep NSU; de enige overlevende van de groep wordt later tot levenslang veroordeeld; de moorden leiden tot zware kritiek op de politie die blijkbaar erg lang liet begaan (Lees verder onder de foto).
Extreemrechts terreur is in opmars
Na die NSU-affaire hebben politie en gerecht in de Bondsrepubliek veel meer aandacht gekregen voor de terreurdreiging uit extreemrechtse hoek. Voordien was die vooral gericht tegen extreemlinkse terroristen van de voormalige Rote Armee Fraktion (RAF) of meer recent tegen terreurgroepen van Al Qaeda, IS of mensen die daardoor geïnspireerd werden.
In Duitsland zijn 12.700 rechts-radicalen in staat om gewelddaden te plegen
Vorig jaar meldde het Bundesambt für Verfassungsschutz (bondsdienst voor de bescherming van de grondwet) dat er in Duitsland niet minder dan 12.700 rechts-radicalen rondlopen die potentieel gewelddaden zouden kunnen uitvoeren. Die kunnen uiteraard niet allemaal in de gaten worden gehouden en de politie moet dan ook een selectie maken.
Zo werden in 2016 nog 22 van die mensen als "erg gevaarlijk" beschouwd. Vorig jaar zou dat aantal echter gestegen zijn tot 34. Die lijst is echter niet volledig. De daders van de moord op Walter Lübcke en de schietpartijen in Halle en evenmin die van vandaag in Hanau stonden niet op de lijst van potentieel gevaarlijke extremisten.
Er worden ook aanslagen verijdeld: zo heeft de Duitse politie vorige week 12 mensen opgepakt die van plan geweest zouden zijn om op grote schaal aanslagen tegen moskeeën uit te voeren. (Lees verder onder de foto).
Drijvend op onderstroom van racisme
Het gaat overigens niet altijd om terreur, maar ook om incidenten, racistische of antisemitische propaganda en oproepen tot geweld. Extreemrechtse groepen zijn er altijd geweest in Duitsland -net zoals in de meeste andere Europese landen overigens- maar de voorbije jaren is er duidelijk een stijging van het aantal incidenten en aanslagen.
Volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken is het aantal misdaden met een racistisch of antisemitisch motief in 2018 gestegen met 20 procent. In de oostelijke deelstaat Saksen zou dat zelfs met 38 procent zijn. (Lees verder onder de foto).
Die stijging is duidelijk na de grote golf van migranten van 2015 toen meer dan een miljoen vluchtelingen in Duitsland toekwamen. Dat heeft onder meer vleugels gegeven aan de nieuwe rechtse partij "Alternative für Deutschland", die nu een van de grote partijen in het land is geworden.
Die partij -en andere rechts-radicale bewegingen- scoren vooral goed in het voormalige Oost-Duitsland, waar de democratische traditie niet zo veel wortel heeft geschoten als in het Westen. Toch toont de lijst van terreurdaden hierboven aan dat extremistische gewelddaden niet beperkt blijven tot het oosten, maar zich ook in het voormalige West-Duitsland voordoen.
"Hier gaat het niet om Duits fenomeen"
Maar deze aanval heeft volgens Duitslandexpert Georgi Verbeeck niet echt iets te maken met het typische Duitse fenomeen. "We weten voorlopig nog niet alles, maar het lijkt er toch op dat het profiel van deze aanslag een profiel is dat je ook in andere contexten ziet, zoals in Noorwegen tien jaar geleden of Nieuw-Zeeland vorig jaar", zegt hij in "Terzake". "En ook in de Verenigde Staten zie je soortgelijke aanslagen."
"Maar dat neemt niet weg dat Duitsland wel een gewelddadige geschiedenis heeft, dat een kookpunt kende tijdens de Tweede Wereldoorlog. De jaren nadien is dat fel verminderd, maar het is nooit helemaal verdwenen. Politiek geweld is meestal heviger in Duitsland dan in andere landen."
Bekijk hier het gesprek met Duitslandexpert Georgi Verbeeck (KU Leuven) in "Terzake":
