"Iedereen kan bouwaanvraag indienen", maar wat zijn de risico's voor wie zelf architect speelt?

U hebt een bouwvergunning nodig maar geen zin om een architect te betalen? Geen nood: u kunt de aanvraag zelf doen. Dat mag wettelijk niet, maar de controle loopt mank, stelt het Netwerk Architecten Vlaanderen (NAV). Het NAV wil dat paal en perk wordt gesteld aan dat misbruik en eist een sluitende controle. De Orde van Architecten zegt dat alle aanvragen wel degelijk gecontroleerd worden, maar pas achteraf.

Wie zich wil onttrekken aan de wettelijke verplichting om via een architect een bouwaanvraag te doen, heeft vandaag vrij spel. Want wat blijkt? Iedereen kan met zijn of haar identiteitskaart aanloggen in het digitale omgevingsloket en daar een bouwvergunning aanvragen. Je kunt je zelfs zonder problemen uitgeven voor architect, zonder dat onmiddellijk gecontroleerd wordt of je dat ook effectief bent.

Hoe dat kan? Wel eenvoudig, onmiddellijke controle is niet mogelijk omdat er geen digitale link is tussen het omgevingsloket, waar de aanvragen gebeuren, en de database van de Orde van Architecten, waarin geregistreerd staat wie erkend is als architect en dus wettelijk een bouwaanvraag kan indienen. Beide zijn nochtans gedigitaliseerd.

De Orde van Architecten en de Vlaamse overheid moeten een automatische koppeling maken tussen de database van de Orde en het omgevingsloket
Kati Lamens, voorzitter NAV

Vroeger, toen alles nog op papier gebeurde, moest er bij elke bouwaanvraag een visum zitten van de Orde van Architecten dat bevestigt dat de architect in kwestie erkend is. Maar sinds de digitalisering van het omgevingsloket gebeurt dit niet meer.

“Het in voege gaan van dat omgevingsloket en de digitale bouwaanvraag is heel stuntelig gebeurd", zegt NAV-voorzitter Kati Lamens. "Er is te weinig overleg geweest tussen beide organen (de Orde van Architecten en de Vlaamse overheid, nvdr) om de software op elkaar af te stemmen.”  

De Orde van Architecten tracht dat euvel op te vangen door dagelijks de lijsten van het omgevingsloket via een softwareprogramma te vergelijken met hun database van erkende architecten. "Wat niet overeenkomt, wordt dan nog eens manueel gecontroleerd", zegt voorzitter Marnik Dehaen van de Orde van Architecten. "Er wordt dus wel degelijk voor 100 procent gecontroleerd. Maar dat is natuurlijk pas na het indienen."

Er wordt dus wel degelijk voor 100 procent gecontroleerd. Maar dat is natuurlijk pas na het indienen.

Marnik Dehaen, voorzitter Orde van Architecten

Beroepsvereniging Netwerk Architecten Vlaanderen heeft naar eigen zeggen weet van gevallen waarbij aanvragen van niet-architecten door de mazen van het net zijn geglipt. NAV vindt dat grotesk, want de controle zou vandaag net makkelijker moeten zijn, omdat er aan beide kanten digitale systemen bestaan. Maar die zijn dus niet gekoppeld. 

NAV wil dat er dringend werk gemaakt wordt van een sluitende controle. Voorzitter Kati Lamens: “Wij dringen daar al lang op aan. De Orde van Architecten en de Vlaamse overheid moeten een automatische koppeling maken tussen de database van de Orde en het omgevingsloket. Dat was ook altijd de bedoeling. En ons aanvoelen is dat het vooral de Orde van Architecten is die een stevige inhaalbeweging moet maken.”

De Orde van Architecten is momenteel samen met de Vlaamse overheid bezig met de koppeling te maken en hoopt dat dit tegen het einde van het jaar rond is. "Dan kan niemand verder geraken in het omgevingsloket als hij of zij niet erkend is als architect", zegt Dehaen. Volgens de Orde is het misbruik beperkt. "We hebben op dit moment weet van minstens één geval dat nu onderzocht wordt en waarvoor de procedure is opgestart", zegt woordvoerder Hans Vanden Driessche.

Wat zijn de risico's als u zelf voor architect speelt?

Wie zelf voor architect speelt, overtreedt de wet en kan dus strafrechtelijk vervolgd worden en een geldboete krijgen. Maar als er iets fout loopt op de werf of nadat de werken zijn uitgevoerd, kan dit verstrekkende financiële gevolgen hebben.

"Het is wettelijk vastgelegd dat u voor bepaalde bouwwerken een beroep moet doen op een architect. Dat is net ter bescherming van de consument. De architect die zijn handtekening zet onder de plannen is verzekerd en kent zijn wettelijke taken en verplichtingen. Als u zelf voor architect speelt, bent u zelf verantwoordelijk", zegt Lamens.

"Als er iets fout loopt, bijvoorbeeld het gebouw stort in en er vallen gewonden, dan zult u zelf moeten opdraaien voor de schade. U kunt zich daar niet voor verzekeren. Een architect is ook 10 jaar aansprakelijk, dus als u bijvoorbeeld na 3 of 4 jaar uw huis verkoopt en er ontstaan stabiliteitsproblemen, blijft u daarvoor verantwoordelijk."

Ook voor aannemers is dit een risico. "Als zij plannen uitvoeren van een niet erkende architect, kunnen ze ook een boete krijgen. Zij gaan ervan uit dat als ze plannen krijgen die stedenbouwkundig vergund zijn, er een erkende architect is aangesteld."

Waarom doen mensen dit dan? "Veel mensen beseffen niet wat de gevolgen kunnen zijn. Ze denken dat ze zelf over voldoende kennis beschikken en willen de kosten van een architect ontlopen."

Meest gelezen