Videospeler inladen...

Stan slaat moeder in "Thuis" - Experts over oudergeweld: "Moederliefde overstijgt je slachtofferschap"

Een heftige aflevering van "Thuis" deze avond waarin na weken speculatie duidelijk wordt dat het tienerzoon Stan is die dokter Judith slaat, en niet haar partner Jacques. Een geval van oudergeweld, waarmee de Eén-serie dit specifieke geweld wil aankaarten. Over oudergeweld bestaan bitter weinig cijfers, maar internationaal onderzoek toont aan dat het voorkomt in 1 op de 10 gezinnen. Niet min. Vanwaar dat enorme taboe?

In "Thuis" loopt een gezinssituatie die al jaren gewrongen zit uit de hand: tienerzoon Stan vindt dat hij niet de nodige aandacht krijgt en pakt zijn moeder enkele keren hardhandig aan met een blauwe pols en gekneusde ribben tot gevolg. De immer assertieve dokter Judith hult zich in hardnekkig stilzwijgen, zelfs als haar partner Jacques (onterecht) alle beschuldigingen over zich heen krijgt van vrienden en familie. 

Oudergeweld versus ouderengeweld

Op oudergeweld heerst dan ook nog een enorm taboe, bevestigen experts Leen Muylkens en Willem Beckers. Muylkens werkt als psychologe voor Family Justice Center in Mechelen (een netwerkorganisatie die zich richt op gezinnen waar geweld plaatsvindt) en omschrijft oudergeweld als een inwonende zoon of dochter die herhaaldelijk psychisch en/of fysiek geweld pleegt ten opzicht van een ouder. Vaak wordt de term verward met ouderengeweld of ouderenmishandeling. "Dan gaat het over ontspoorde zorg. Een oudere die zorgbehoevend is, krijgt niet de zorg die hij/zij nodig heeft", nuanceert Muylkens.

Uit internationaal onderzoek blijkt dat het meestal jongens ouder dan 14 jaar zijn die hun alleenstaande, biologische moeder geweld aandoen. Nederlands onderzoek (2012-2013) duidt 87% jongens aan als "pleger" en 62% moeders als slachtoffer. Opvallend: oudergeweld treft álle lagen van de bevolking. Het kan iedereen overkomen, ook assertieve ouders met sterke pedagogische vaardigheden, zoals dokter Judith in "Thuis".

Bekijk hier de scènes uit "Thuis" en experte Leen Muylkens die het niet te onderschatten fenomeen van oudergeweld uitlegt:

Videospeler inladen...

Het trio schaamte, schuld en angst

Uit cijfers van de federale politie blijkt dat jaarlijks gemiddeld bijna 1.900 feiten van opzettelijke slagen en/of verwondingen tegenover ouders geregistreerd worden. De hulplijn 1712 (om discreet over misbruik, geweld en kindermishandeling te praten) registreerde vorig jaar meer dan 70 oproepen, zowel van slachtoffers als van getuigen van het geweld. De cijfers zouden slechts het topje van de ijsberg zijn, want internationaal onderzoek wijst op oudergeweld bij 1 op de 10 gezinnen.

Geweld sluipt geleidelijk binnen. Het ontstaat niet van de ene op de andere dag

Leen Muylkens, Family Justice Center

Waarom zijn er dan zo weinig meldingen? Muylkens stelt dat oudergeweld niet van de ene dag op de andere ontstaat. "Het gaat over een problematische ouder-kindrelatie die zich zeer geleidelijk ontwikkelt. Er komen heel wat invloeden bij kijken, zowel binnen het gezin (scheiding, financiële problemen, pedagogische moeilijkheden, verlies) als invloeden van buitenaf (foute vrienden, slechte schoolervaringen). Er ontstaat meer afstand, kwaadheid en frustratie. Wanneer de eerste klap valt, zitten ouder en kind meestal al lange tijd gevangen in een zeer ongezonde relatie waar ze nog moeilijk uit raken." 

Willem Beckers is psychotherapeut bij de Interactie-Academie en werkt samen met ouders die zich zorgen maken over het samenleven met hun kinderen, van kleine kinderen tot inwonende volwassen kinderen. Ook hij spreekt van een ingewikkeld geheel aan factoren.

"Het kan gaan over families die te maken hebben met stress op verschillende levensgebieden, maar ook over families met kinderen met psychiatrische problemen, gedragsproblemen of verslavingen (alcohol, drugs). Soms gaat het om ouders die zelf een moeilijke levensgeschiedenis achter de rug hebben en van daaruit met angst of ontwijking reageren op de agressie die ze meemaken met hun kind. Soms speelt er naast oudermishandeling ook ander huiselijk geweld, zoals partnergeweld of kindermishandeling." 

De (slechtste) reacties? "Als mijn kind dat zou doen, bij mij zou het niet waar zijn!"

Leen Muylkens, Family Justice Center

De stap naar hulp blijkt uiterst moeilijk te zetten, zegt Muylkens. "Ouders die slachtoffer worden van hun eigen kind, kunnen in hun omgeving niet zomaar rekenen op erkenning van hun slachtofferschap. Dit in vergelijking met partnergeweld. Wanneer je als vrouw tegen je omgeving vertelt dat je partner je slaat, dan reageert een omgeving (meestal) zeer verontrust en bezorgd.  Het slachtofferschap wordt niet in vraag gesteld. Bij oudergeweld is dit héél anders. De omgeving bevestigt vaak het eigen gevoel van falen als ouder en reageert door te zeggen: "Bij mij zou het niet waar zijn" of  “Als mijn kind dat zou doen, dan zal hij het geweten hebben".

Hiermee zegt de omgeving eigenlijk: “Het is je eigen schuld, je hebt als ouder gefaald dat je het zo ver hebt laten komen.” Daar komt ook nog bij dat het gaat over je kind. Je kind aanduiden als dader is een bijna onmogelijke opdracht. Moeder- en vaderliefde overstijgt je slachtofferschap."

Ouders schatten soms in dat niét spreken veiliger is dan wél spreken, uit angst voor meer mishandeling

Willem Beckers, Interactie-Academie

Beckers voegt daar aan toe dat ouders willen vermijden dat hun kind onnodige negatieve gevolgen zal dragen. "Bijvoorbeeld dat de kinderen niet meer thuis mogen wonen. Het komt echter ook voor dat ouders inschatten dat niét spreken veiliger is dan wél spreken, uit angst dat hun kinderen daarop zouden reageren met meer mishandeling of zichzelf zouden verwonden. Ouders zijn ook vaak teleurgesteld door eerdere hulp of adviezen van omstaanders en professionals." Beckers merkt op dat de hulp in ons land erg georiënteerd is op kinderen. "Ouders worden dikwijls niet ernstig genomen in hun zorgen of niet gezien als volwaardige cliënten met een eigen vraag naar hulp."

Meest gelezen