België krijgt eerste 2 miljard euro van Europese Commissie om uitgaven door coronacrisis op te vangen

Door de coronapandemie lopen de overheidsuitgaven in veel Europese lidstaten hoog op. Regeringen voeren onder meer regels in omtrent tijdelijke werkloosheid en werkduurverkorting, in de hoop zo banen te kunnen redden. En dat kost hen een stevige duit.

Om die extra uitgaven voor een deel op te vangen, zette de Europese Commissie al vrij snel een tijdelijk steunprogramma op: SURE (Temporary Support to mitigate Unemployment Risks in an Emergency). Op die manier wil de Commissie het risico op werkloosheid door de pandemie beperken. Het was dit voorjaar een van de eerste Europese beslissingen om de gevolgen van de pandemie op te vangen. (De tekst gaat voort onder de video.)

Bekijk: Commissievoorzitter von der Leyen legt uit waarom het SURE-programma belangrijk is voor ons land

"We willen de gezonde bedrijven beschermen en hen zeggen dat ze hun werknemers niet moeten ontslaan, hun kennis en vaardigheden in het bedrijf moeten houden, hoe moeilijk het ook is in deze tijden. We subsidiëren de lonen van die werknemers met ons SURE-programma", legt Europees Commissievoorzitter von der Leyen uit in een online-interview met VRT NWS-journalist Rob Heirbaut. "Ik denk dat dit een stevige overbrugging is tot het einde van de crisis."

SURE beschikt over een budget van iets meer dan 90 miljard euro aan leningen. 18 van de 27 lidstaten hebben erop ingetekend. Voor België is een totaalbedrag van 7,8 miljard euro aan leningen voorzien. De eerste schijf van 2 miljard krijgt ons land morgen dus. Van die 90 miljard is in totaal al meer dan 30 miljard euro aan leningen uitbetaald, aan (naast ons land) Spanje, Italië, Polen, Griekenland, Kroatië, Litouwen, Cyprus, Slovenië, Malta en Letland. (De tekst gaat voort onder de foto.)

SURE is min of meer een voorloper van het Europese coronaherstelfonds (zie verder) en werkt ongeveer op dezelfde manier als bij het herstelfonds de bedoeling is. De Europese Commissie leent zelf geld op de financiële markten, gewaarborgd door een systeem van vrijwillige garanties van de lidstaten, en leent dat geld dan door aan de lidstaten. Over 15 jaar moeten de lidstaten het geld terugbetalen.

Op die manier kunnen bepaalde lidstaten goedkoper geld lenen dan ze anders op eigen initiatief zouden kunnen doen, want door de waarborg van de 27 lidstaten hebben de financiële markten vertrouwen in de Europese Commissie, waardoor de Commissie het geld tegen gunstige voorwaarden kan lenen. "Dit bewijst dat als we samenwerken, we als Europese Unie veel meer mogelijkheden hebben dan elk lidstaat op zichzelf", zegt von der Leyen. In ons land is het systeem vooral voor de gewesten en gemeenschappen interessant, omdat zij meestal een hogere rente moeten betalen dan het federale niveau.

De bijdrage van elke lidstaat aan het totale bedrag van de garantie staat in verhouding met zijn relatieve aandeel in het bruto nationaal inkomen van de Europese Unie. Elke lidstaat staat dus voor een deel garant voor de leningen, maar niet alle lidstaten hebben erop ingetekend. Landen als Duitsland en Frankrijk bijvoorbeeld kunnen zelf goedkoop geld lenen, omdat ze een betere status hebben op de financiële markten dan andere landen. De Europese Commissie benadrukt dan ook de Europese solidariteit die dit syteem kenmerkt. (De tekst gaat voort onder de video.)

Bekijk: Commissievoorzitter von der Leyen legt uit waarom de Europese Commissie geld leent in naam van de lidstaten:

België kan momenteel zelf als land ook heel goedkoop geld lenen, maar toch heeft ons land op SURE ingetekend, waarbij het aan dezelfde voorwaarden geld leent als wanneer het dat apart als land doet. "Dat geeft ons de kans om wat te diversifiëren in onze financieringsbronnen", legt federaal minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) uit. (De tekst gaat voort onder de video.)

Bekijk: federaal minister van Financiën Vincent Van Peteghem legt uit waarom België op de Europese lening heeft ingetekend

Het Europese geld is bedoeld om zowel federale als regionale uitgaven op te vangen die de werkgelegenheid in ons land moeten garanderen. Het moet bijvoorbeeld de kosten dekken die rechtstreeks verband houden met de financiering van een regeling omtrent werktijdverkorting, van de tijdelijke werkloosheid, van een hinderpremie, een vervanginkomen voor zelfstandigen of andere maatregelen die genomen zijn als reactie op de coronapandemie, zoals het coronaouderschapsverlof. Het geld kan ook gebruikt worden voor de financiering van sommige gezondheidsgerelateerde maatregelen op de werkplek.

De eerste schijf van 2 miljard die België morgen krijgt, is echter alleen voor de federale overheid bestemd. De regionale kosten zullen opgevangen worden met geld uit de komende schijven. Daarover zal de federale regering nog een samenwerkingsakkoord sluiten met de gewesten en gemeenschappen.

Bekijk: federaal minister van Financiën Van Peteghem legt uit wat België met het geleende geld zal doen

Het geld dat ons land vanaf morgen via SURE krijgt, is dus volledig in de vorm van leningen en zal terugbetaald moeten worden. Belangrijk om weten is dat SURE losstaat van het Europese coronaherstelfonds van 750 miljard euro, dat nog niet is goedgekeurd door de Europese lidstaten (Polen en Hongarije liggen dwars). Uit dat herstelfonds zal België 5 miljard euro aan subsidies krijgen (dat geld moet dus niet terugbetaald worden) en nog eens 33 miljard aan leningen. België moet daarvoor wel een economisch herstelplan indienen bij de Europese Commissie.